က်န္းမာေရးအတြက္သြယ္လ်လ်

ဒီပို႕စ္ေလးကိုသိပ္သေဘာက်ၿပီးက်န္းမာေရးအတြက္အသံုး၀င္လို႕ၿပန္ရွယ္လိုက္ပါတယ္


လူတိုင္းဟာ က်န္းမာၾကံ့ခိုင္ျပီး အခ်ိဳးအစားက်နတဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ကို ပိုင္ဆိုင္လိုၾကမယ္ ထင္ပါတယ္ေနာ္။ တကယ္လုိ႔ သင္ရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္ဟာ ရွိသင္႔တာထက္ မ်ားေနျပီဆိုရင္ အလွအပအတြက္ေရာ၊ က်န္းမာေရးအရပါ ၀ိတ္ ေလ်ာ႔ဖို႔ လိုေနပါျပီ။ က်န္းမာေရး သုေတသီေတြရဲ႔ ေလ႔လာေတြ႔ရွိခ်က္မွာ ပိန္တဲ႔သူေတြထက္ ၀တဲ႔လူေတြဟာ ေရာဂါျဖစ္ဖို႔ အခြင္႔အလမ္း ပိုမ်ားျပီး ၀သူေတြမွာ ျဖစ္ႏိုင္တဲ႔ေရာဂါ အမ်ိဳးအစားဟာလည္း ပိုမိုမ်ားျပားတာကို ေတြ႔ရတာေၾကာင္႔ က်န္းမာေရးအတြက္ ၀ျခင္းဟာ လုံး၀ကိုမေကာင္းဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္.. ဒါေပမဲ႔ အလြန္အကၽြံ ပိန္တာမ်ိဳးက်ေတာ႔လည္း မျဖစ္သင္႔ပါဘူးေနာ္.. ရွိသင္႔တဲ႔ ကိုယ္အေလးခ်ိန္နဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ အခ်ိဳးအစားကို စနစ္တက် ထိန္းသိမ္းတာဟာ မိမိရဲ႕က်န္းမာေရးကို ေစာင္႔ေရွာက္ရာေရာက္သလို လွခ်င္သူမ်ားအတြက္လည္း အ၀မတိုးေစဘဲ မိမိႏွစ္သက္ရာ အ၀တ္အစားကို လွလွပပေလး ၀တ္ဆင္လို႔ ရပါတယ္။

လူတစ္ေယာက္ဟာ ၀လာျပီဆိုရင္ အ၀တ္အစား ေရြးရခက္လာသလို ရွိျပီးသားအ၀တ္ေတြလဲ မေတာ္ေတာ႔တာမ်ိဳး၊ လက္ရွိေခတ္ဒီဇိုင္းနဲ႔လည္း လိုက္ဖက္မႈ မရွိေတာ႔တာမ်ိဳး ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္.. ခႏၶာကိုယ္နဲ႔ Fit ျဖစ္တဲ႔ အ၀တ္အစားေတြဟာ ၀တဲ႔သူနဲ႔ ဘယ္လိုမွ ၾကည္႔မေကာင္းတတ္ပါဘူး.. ဗိုက္ေခါက္က အဆီျပင္ၾကီးေၾကာင္႔ ၾကည္႔ရခက္သလို ၾကီးမားတုတ္ခိုင္တဲ႔ လက္ေမာင္းေတြ၊ ေျခေထာက္ေတြေၾကာင္႔လည္း အလွပ်က္ေစႏိုင္ပါတယ္.. လွခ်င္လို႔ တန္ဖိုးၾကီးေပး၀ယ္ထားျပီး ၀တ္ကာမွ အ၀တ္ေၾကာင္႔ အလွပ်က္ရတာမ်ိဳး ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္.. ဒီေတာ႔ ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္ ထိန္းသိမ္းျခင္းဟာ က်န္းမာေရးအတြက္ေရာ အလွအပအတြက္ပါ ေကာင္းမြန္တာမို႔ လူတိုင္း မိမိရဲ႕ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ အခ်ိဳးအစားကို ထိန္းသိမ္းသင္႔ၾကပါတယ္ေနာ္။

လူတစ္ေယာက္မွာ စျပီး၀လာျပီးဆိုရင္ ဗိုက္ေခါက္က အရင္ဆံုး ထြက္လာပါတယ္. မိမိ၀မ္းဗိုက္ကို ဆြဲၾကည္႕ပါ။ အဆီျပင္က ထူေနျပီဆိုရင္ သင္ ၀ေနပါျပီ။ သို႔မဟုတ္ ၀စျပဳေနပါျပီ။ မိမိကိုယ္ကို ၀ေနတယ္လို႔ မသိသာ မထင္ရွားဘူးဆိုရင္ ကုိယ္႔ရဲ႕ ခႏၶာကိုယ္အေလးခ်ိန္၊ အရပ္အျမင္႔နဲ႔ တြက္ခ်က္ၾကည္႔ရင္ ၀တယ္ မ၀ဘူးဆိုတာ ဆံုးျဖတ္လို႔ ရတဲ႔နည္းလမ္း ရွိပါတယ္. ထိုနည္းကိုေတာ႔ B.M.I (Body Mass Index) လို႔ေခၚပါတယ္.. တြက္ရမဲ႔ ပံုေသနည္းက BMI = [weight / (height x height)] ျဖစ္ပါတယ္.. ဒါက ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို ကီလိုဂရမ္နဲ႔ အရပ္အျမင္႔ကို မီတာျဖင္႔ တိုင္းတာသူမ်ား တြက္တဲ႔နည္းပါ။ ကၽြန္မတို႔ ျမန္မာေတြက ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို အမ်ားအားျဖင္႔ ေပါင္ခ်ိန္နဲ႔ အရပ္ကိုေတာ႔ ေပ၊ လက္မ တို႔ျဖင္႔ တိုင္းၾကတာ မ်ားပါတယ္.. အေလးခ်ိန္ကို ေပါင္နဲ႔တိုင္းျပီး အရပ္အျမင္႔ကို လက္မျဖင္႔ တိုင္းသူမ်ားက်ေတာ႔ BMI = [weight / (height x height)] x 703 ဆိုတဲ႔ ပံုေသနည္းနဲ႔ တြက္ခ်က္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဥပမာ လူတစ္ေယာက္ဟာ အရပ္ ၅ေပ ၂လက္မ ရွိျပီး ေပါင္ခ်ိန္ ၁၄၀ ရွိေနသူ ျဖစ္ခဲ႔ရင္ သူရဲ႕ BMI ကို တြက္ခ်က္ၾကည့္တဲ႔အခါ BMI = [၁၄၀ေပါင္ / (၆၂ လက္မ x ၆၂လက္မ)] x ၇၀၃ လို႔ တြက္ရမွာ ျဖစ္တာေၾကာင္႔ အေျဖက ၂၅.၆၀ ရပါတယ္.. ၂၅ထက္ ေက်ာ္ေနျပီဆိုရင္ေတာ႔ သင္႔အရပ္နဲ႔ ရွိသင္႔တဲ႔ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ထက္ ေက်ာ္ေနျပီ လို႔ တြက္ဆလို႕ ရပါတယ္.. ၁၉ကေန ၂၅ေအာက္ရွိသူဟာ ပံုမွန္အေလးခ်ိန္လို႔ တြက္ဆရျပီး ၂၅ကေန ၂၉.၉ အတြင္းကိုေတာ႔ ၀ေနသူလို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္.. ၃၀ထက္ေက်ာ္ေနရင္ေတာ႔ ေတာ္ေတာ္ေလးကို ၀ေနပါျပီ။ BMI ရလာဒ္မ်ားေလ ေရာဂါ၊ အႏၱရာယ္ျဖစ္ႏိုင္တဲ႔ အေျခအေန ပိုမ်ားေလလို႔ ဆိုပါတယ္.. အ၀လြန္သူမ်ားမွာ ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ိဳ၊ ႏွလံုး ေလးဘက္နာ၊ ေသြးေၾကာပိတ္၊ အသည္းအဆီဖံုး ၊ ကင္ဆာ စတဲ႔ နာတာရွည္ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ဖို႔ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ အလြန္မ်ားပါတယ္… BMI ကုိ (ဒီေနရာမွာ ) အလြယ္တကူ တြက္ခ်က္ၾကည္႔လို႔ရပါတယ္..

ဗိုက္ေခါက္က အဆီျပင္ မရွိမွ သြယ္လ်ေၾကာ႕ရွင္းတဲ႔ ခႏၶာကိုယ္ျဖစ္ပါလိမ္႔မယ္..အဆီမရွိ ျပားခ်ပ္တဲ႔ ၀မ္းဗိုက္ကေလး ရဖို႔နဲ႔၊ မ၀ေအာင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို ဘယ္လိုထိန္းသိမ္းၾကမလဲ.. နည္းလမ္းေတြေတာ႔ ရွိပါတယ္.. လုပ္ျဖစ္ဖို႕သာ လိုတာပါ။ အလုပ္တစ္ခုဟာ မလုပ္ခင္မွာ စျပီးလုပ္ဖို႔ ခက္ခဲတတ္ေပမဲ႔ တကယ္တမ္း စိတ္ကို ဆံုးျဖတ္ျပီး လုပ္တဲ႔အခါ လြယ္ကူသြားတာကို ေတြ႔ရမွာပါ။ ဒါေပမဲ႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ ခ်ႏိုင္ဖို႔ ျပင္းျပတဲ႔ စိတ္ဆႏၵ ရွိဖို႔နဲ႔ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ျပီးရင္လည္း ထိန္းသိမ္းဖို႔ လိုပါတယ္.. ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလွ်ာ႔ေတာ႔မယ္ဆိုရင္ မရွိမျဖစ္ ပစၥည္းတစ္ခုက ေပါင္ခ်ိန္စက္ ျဖစ္ပါတယ္.. သို႔မွသာ မိမိတုိးတက္မႈကို ကိုယ္တိုင္ျမင္ေတြ႔ရျပီး အစားေလ်ာ႔တာ၊ ေလ့က်င္႔ခန္းလုပ္တာ ထိေရာက္မႈ ရွိမရွိ အေျခအေနကို မ်က္ေျခမျပတ္ သိရွိႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္.. ျပီးေတာ႔လဲ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလွ်ာ႔တဲ႔ေနရာမွာ စစခ်င္း အေလးခ်ိန္ထက္ တေျဖးေျဖး ေလ်ာ႕နည္းလာတဲ႔ မိမိရဲ႕ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ကို သိေန ျမင္ေတြ႔ေနမွသာ ဆက္ျပီးလုပ္ဖို႔ အားၾကိဳးမာန္တက္ စိတ္ပါမွာျဖစ္ပါတယ္.. ကိုယ္ခႏၶာ အေလးခ်ိန္ကို ထိန္းသိမ္းဖို႔ နည္းလမ္းအခ်ိဳ႕ကို ေဖာ္ျပရမယ္ဆိုရင္

၁. လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း၊ ရြရြေျပးျခင္း( Jogging) ကို တစ္ပတ္လွ်င္ ၃ၾကိမ္ တစ္ၾကိမ္လွ်င္ မိနစ္ ၃၀ အနည္းဆံုး ျပဳလုပ္ေပးပါ။ ထိုသို႔ ျပဳလုပ္ျခင္းအားျဖင္႔ သင္႕ ခႏၶာကိုယ္တြင္းရွိ အဆီမ်ားကို ေခ်ဖ်က္ေပး ႏိုင္ပါတယ္။ ေန႔စဥ္ လမ္းေလွ်ာက္ႏိုင္လွ်င္ ပိုေကာင္းပါတယ္။ ပုံမွန္အလုပ္သြား၊ အလုပ္ၿပန္ ၿမန္ၿမန္ လမ္းေလ်ာက္ပါ။ အထပ္ျမင္႔ ရံုးသမားမ်ား ဓာတ္ေလွခါး သံုးျခင္းထက္ ရိုးရိုးေလွခါးမွ တက္ျခင္း သည္လည္း ေလ႔က်င္႕ခန္းလုပ္ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။



၂. မနက္ခင္းတိုင္း အယ္လ္မြန္ေစ႔ လက္တစ္ဆုပ္ ( ၆ ေစ႔ခန္႔) ကို စားသံုးေပးပါ။ အယ္လ္မြန္ေစ႔ဟာ က်န္းမာေရးအတြက္ အလြန္ ေကာင္းမြန္ေသာ အေစ႔ အဆံ တစ္မ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္.. ၄င္းမွာ ပါ၀င္တဲ႔ ပရိုတိန္းဟာ အဆီမ်ားကို ေခ်ဖ်က္ရာမွာ ေကာင္းမြန္ေစပါတယ္..ျမန္မာျပည္တြင္ အယ္လ္မြန္ေစ႔ ရရန္ ခက္ခဲပါက ေနၾကာေစ့ ဆားမပါပဲ ေလွာ္တာ စားႏုိင္ပါတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္...



၃. ကိုယ္လက္ၾကံ႔ခိုင္ေရး ေလ႔က်င္႔ခန္းကို တစ္ပတ္လွ်င္ အနည္းဆံုး ၃ၾကိမ္ခန္႔ လုပ္ႏိုင္ေအာင္ ၾကိဳးစားပါ။ မိမိဖာသာ မလုပ္တတ္ပါက ေလ႔က်င္႔ခန္း သရုပ္ျပ ဗီစီဒီေခြမ်ား ၀ယ္ကာ အိမ္တြင္ လုပ္ၾကည္႔ပါ။ ခႏၶာကိုယ္ တစ္ခုလံုး လႈပ္ရွားေစေသာ အလုပ္မ်ားကို မ်ားမ်ား လုပ္ကိုင္ ေပးပါ။ ဥပမာ (တံျမက္စည္းလွည္း၊ ၾကမ္းတိုက္)


၄. အမွ်င္ဓာတ္ပါေသာ အစားအစာ မ်ားမ်ားစားပါ။ ေပါင္မုန္႔အျဖဴ၊ ဂ်ံဳႏွင္႔လုပ္ေသာ ေခါက္ဆြဲ၊ အာလူး၊ ဆန္ျဖဴတို႕ကို မ်ားမ်ားစားျခင္းကို ဆင္ျခင္ပါ။ ဆန္ၾကမ္း၊ ေပါင္မုန္႔ၾကမ္း၊ သစ္သီး၊ စိမ္းစိုေသာ အရြက္မ်ားႏွင္႔ လတ္ဆတ္ေသာ ဟင္းသီး ဟင္းရြက္မ်ားကို မ်ားမ်ားစားပါ။ မနက္စာကို မ်ားမ်ား စားႏိုင္ပါသည္။ ေသြးတိုးသမားမ်ား အုန္းႏို႕ကို ဆင္ျခင္ပါ။ ေန့လည္စာတြင္ အဆီကိုေလ်ာ့စားပါ။ ဆီၿပန္ဟင္းကို တစ္ပတ္လ်င္ ၃ၾကိမ္သာ အမ်ားဆံုးသာ စားပါ။ ဟင္း၃ခြက္တြင္ ၁ခြက္ကိုဆီမပါ အခ်ိဳမွဳန့္မပါေစရန္ ခ်က္ပါ။ ဆန္ကို အလ်ားရွည္ေသာ (ဆန္ၾကမ္း)စားပါ။ လက္ဖက္ရည္ (ေရေႏြးၾကမ္းေသာက္ပါ)။ ေန႔လည္ႏွင္႔ ညေနစာၾကား ရံုးၿပန္ခ်ိန္မ်ားတြင္ ဝက္သားဒုတ္ထိုး၊ ၾကာဆံေၾကာ္၊ ေကာ္ၿပန့္စိမ္း၊ ေခါက္ဆြဲေၾကာ္၊ ဆီမ်ားသည့္အေၾကာ္မ်ား မၾကာခဏ စားမည္႔အစား ဆီနည္းသည္႔ အသုပ္မ်ားကို စားပါ။ လက္ဖက္သုပ္ကို အျမဲစားျခင္း၊ ဘီယာ အျမဲေသာက္ျခင္းသည္ က်န္းမာေရးႏွင့္ မသင္႔ေတာ္ပါ။


၅. ရိုးရိုး ႏြားႏို႔အစား အဆီထုတ္ထားေသာ ႏို႕ကို ေသာက္သံုးပါ။ အဆီပါေသာငါးကို တစ္ပတ္လွ်င္တစ္ၾကိမ္မွ် စားသံုးရန္ႏွင္႔ အခ်ိဳမ်ားေသာ အစားအစာႏွင္႔ အဆီမ်ားေသာ (ဝက္ေခါက္ေၾကာ္၊ အာလူးေၾကာ္) စေသာ အစားအစာမ်ား ေလ်ာ႕စားပါ။ ညစာကို အကင္မ်ား၊ အေၾကာ္အေလွာ္ဆိုင္မ်ားတြင္ စားျခင္းထက္ မိမိအိမ္တြင္သာ က်န္းမာေရးႏွင္႔ ညီညႊတ္ေသာ ဟင္းလ်ာမ်ားကို ခ်က္ျပဳတ္ စားေသာက္ပါ။ ညစာကို အသား၊ ပဲ၊ အာလူး အနည္းငယ္ကို စားႏိုင္ပါတယ္.. ထမင္းကို ၀ေအာင္ စားျခင္းထက္ ထမင္းစားျပီးပါက သီးနံမ်ားၿဖင့္ အခ်ဳိတည္း၍ ဗိုက္ျပည္႔ေစျခင္းက ပို၍ ေကာင္းမြန္ေစပါတယ္။ ထန္းလ်က္၊ ၾကံသကာ အခ်ိဳတည္းႏိုင္ေသာ္လည္း မလိုင္၊ ကိတ္မုန္႔၊ ခရင္မ္ စသည္႔ ဆိမ့္ျပီး အဆီမ်ားေသာ အရာမ်ားၿဖင့္ အခ်ိဳမတည္းသင့္ပါ။ ညစာစားျပီး အရက္ေသာက္ၿခင္း မၿပဳသင့္ပါ။

၆. ၀မ္းဗိုက္မွ အဆီျပင္မ်ား ေလ်ာ႔ပါးေစရန္ အိပ္ ထ မ တင္ ေလ႔က်င္႔ခန္းကို တစ္ပတ္ သံုးၾကိမ္ ၾကိဳးစားလုပ္ပါ။

၇.ေရမ်ားမ်ား ေသာက္ပါ။ တစ္ရက္လွ်င္ ေရဖန္ခြက္ ၆ခြက္မွ ၈ခြက္ထိ ေသာက္ပါ။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ျခင္းသည္ အစားမ်ားမ်ားစားျခင္းကို ကာကြယ္ေပးႏိုင္သလို အစာေခ်ျခင္းကိုလည္း အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ ရွိေစပါတယ္။




၈.ညအိပ္ရာ၀င္ခ်ိန္ မတိုင္မွီ ၃နာရီအတြင္း အစားစား ျခင္းကို ေရွာင္က်ဥ္ပါ။ မေနႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ဆာေလာင္ပါက ဟင္းသီးဟင္းရြက္ အနည္းငယ္၊ သစ္သီး အနည္းငယ္ကိုသာ စားေသာက္ပါ။ ညစာေလ်ာ႕စားျခင္းသည္ ခႏၶာကိုယ္ အေလးခ်ိန္ ထိန္းသိမ္းျခင္းအတြက္ ၾကီးမားေသာ အက်ိဳးကို ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ညဥ္႔နက္ေအာင္ ေနတတ္သူမ်ား မအိပ္ခင္ ဗိုက္ဆာတတ္လွ်င္ ႏြားႏို႔၊ ေကြကာအုပ္၊ ေသာက္ႏိုင္ပါတယ္။

၉.အလြန္ဆာေသာ အခါမွ တစ္၀တစ္ျပဲ စားျခင္းထက္ တစ္ခါစားလွ်င္ နည္းနည္းစီ အၾကိမ္မ်ားမ်ား စားေသာအက်င္႕ကို ေမြးျမဴပါ။ တစ္ၾကိမ္တည္း အစားမ်ားမ်ား စားျခင္းသည္ အစာေခ်ဖ်က္ျခင္းကို ခက္ခဲေစႏိုင္ပါတယ္။

၁၀.အစာစားေနစဥ္ ခဏနား၍ အခ်ိန္အနည္းငယ္ၾကာမွာ ျပန္ စားေသာက္ျခင္းသည္ အစားကို မ်ားမ်ား စားမိေစျခင္းမွ ေရွာင္ရွားရာ ေရာက္သည္။ သင္၏ စားေသာက္ျခင္းအေလ႕အထကို ထိန္းသိမ္းျခင္းသည္ သင္၏ ကိုယ္ခႏၶာကို ဂရုစိုက္ ေစာင္႔ေရွာက္ျခင္း ျဖစ္သလို က်န္းမာေရးကို ဂရုစိုက္ျခင္းလည္း ျဖစ္ပါတယ္။




အထက္ပါအခ်က္ေတြကို လုပ္ေဆာင္ရာမွာ ပထမဦးဆံုးအေနနဲ႔ေတာ႔ အခက္အခဲ ေတြ႔ေကာင္းေတြ႔ႏိုင္ပါလိမ္႔မယ္.. သို႕ေသာ္လည္း ေျဖးေျဖးမွန္မွန္ ေအာင္ပြဲခံဆိုေသာ ဆိုရိုးစကားနဲ႔အညီ အစလုပ္ျဖစ္ေအာင္ ၾကိဳးစားၾကည္႔ပါ။ အစပိုင္းမွာ နာက်င္ပင္ပန္းမယ္.. ခက္ခဲမယ္ သို႔ေသာ္ ဇြဲမေလ်ာ႔ဖို႔ လိုပါတယ္.. ေလ႕က်င္႔ခန္းလုပ္ရာမွာလည္း တစ္ရက္ကို အၾကိမ္အေရအတြက္ နည္းနည္းနဲ႔ စတင္ၾကည္႕ပါ။ လုပ္ႏိုင္လာျပီဆိုမွ အၾကိမ္ေရ ထပ္တိုးျပီး လုပ္သြားပါ။ ေလ႔က်င္႕ခန္းလုပ္ျခင္းဟာ ခႏၶာကိုယ္ ၾကံခိုင္သန္စြမ္းဖို႔နဲ႔ ၀ိတ္ေလ်ာ႔ဖို႔အတြက္ အေကာင္းဆံုး နည္းလမ္း ျဖစ္ပါတယ္.. အစား အေသာက္ေလ်ာ႕ေပမဲ႔ ေလ႔က်င္႔ခန္းနဲ႔ တြဲမလုပ္ရင္ ၀ိတ္ခ်တာ ၾကာပါတယ္.. ေလ႔က်င္႔ခန္းဟာ အျမန္ဆံုး ၀ိတ္ေလွ်ာ႕ေစတဲ႔ နည္းျဖစ္ပါတယ္. အဆီပိုမရွိတဲ႔ ၀မ္းဗိုက္ခ်ပ္ခ်ပ္ ခါးသြယ္သြယ္ေလးမွာ ၀တ္ခ်င္တဲ႔အ၀တ္အစားေလးကို မိမိကိုယ္ကို ယံုၾကည္မႈ ရွိရွိ ၀တ္ဆင္ဖို႔ရာမွာ နည္းနည္းေတာ႔ အပင္ပန္းခံဖို႔ လိုပါတယ္.. အပင္ပန္းခံျပီး အစားအေသာက္ေလ်ာ႔၊ ေလ႕က်င္႕ခန္းလုပ္လိုက္လို႔ ရရွိလာတဲ႔ ရလဒ္ဟာ ဘယ္ေလာက္ ၾကည္ႏူးဖို႔ ေကာင္းတယ္ဆိုတာ ကိုယ္ေတြ႔ ခံစားၾကည္႔တဲ႔အခါ သိသာပါလိမ္႔မယ္..

အမ်ိဳးသမီးေတြဟာ အသက္၃၀ေက်ာ္လာရင္ ၀ဖို႔လြယ္ကူလာပါျပီ။ ဒါေၾကာင္႔ “တို႕ကေတာ႕ အသက္ၾကီးျပီ လွဖို႔မလိုေတာ႔ဘူး” လို႔ ဆင္ေျခမေပးဘဲ ၀ျခင္းဟာ က်န္းမာေရးနဲ႔ မညီညြတ္ မသင္႔ေတာ္တာမို႔ ၀ိတ္ခ်တာဟာ က်န္းမာေရးကို ဂရုစိုက္တာ၊ ထိန္းသိမ္းေစာင္႔ေရွာက္တာလို႔ သိထားသင္႔ပါတယ္. ၀ျပီးတဲ႔ လူတစ္ေယာက္ဟာ ၀ိတ္ ခ်ဖို႔ အရမ္းကို ခက္ခဲျပီး ပင္ပန္းစြာနဲ႔ အခ်ိန္ၾကာၾကာ ခ်ရပါတယ္.. မ်ားမ်ား၀ေလ မ်ားမ်ား ပင္ပန္းေလ ျဖစ္ပါတယ္. ဒါေၾကာင္႔ မိမိကိုယ္ကို စျပီး ၀ေနျပီလို႔ ထင္တဲ႕အခ်ိန္မွာ အျမန္ဆံုး သတိေလးထားျပီး ၀ိတ္ ခ်ဖို႔ တိုက္တြန္းခ်င္ပါတယ္.. သိပ္၀သြားခ်ိန္မွ ခ်မယ္ဆိုရင္ ေနာက္မက်ေပမဲ႔လည္း ခက္ခဲျပီး ပင္ပန္းလြန္းတာေၾကာင္႔ “မပိန္ခ်င္လည္း ေနပါေစေတာ႔ ဒီတိုင္းေနေတာ႔မယ္” ဆိုတဲ႔ လက္ေလ်ာ႔တဲ႔ စိတ္မ်ိဳး ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္.. ဒါေၾကာင္႔လည္း မ၀ေသးတဲ႔သူေတြက ဆက္ျပီး မ၀လာဖို႔၊ မိမိရဲ႕ ရွိရင္းစြဲ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို ထိန္းသိမ္းထားႏိုင္ဖို႔အတြက္ အစားအေသာက္ ဆင္ျခင္စားေသာက္ျပီး၊ ၀စ ျပဳလာသူမ်ားက အစားေလ်ာ႔စား၊ ေလ႔က်င္႔ခန္းမ်ား ျပဳလုပ္သြားၾကဖို႔ တိုက္တြန္း ပါရေစလားေနာ္။

စာအျမဲလာဖတ္တဲ႔ ညီမေလးတစ္ေယာက္က ၀ိတ္ ေလ်ာ႔တဲ႔ အေၾကာင္း ပိုစ္႔ေလးတစ္ပုဒ္ ေရးေပးပါလို႔ ေတာင္းဆိုထားတာ ၾကာပါျပီ။ အေၾကာင္း မတိုက္ဆိုင္တာေၾကာင္႔ေရာ၊ ဒီေခါင္းစဥ္ဘက္ ေျခဦးမလွည္႔ျဖစ္ေသးတာေၾကာင္႔ပါ ေရးဖို႔ ၾကန့္ၾကာေနခဲ႕တဲ႔အတြက္ ခြင္႔လႊတ္ဖို႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္.. ဒီပိုစ္႔ေလးကိုေတာ႔ အေတြ႔အၾကံဳ တစ္ခ်ဳိ႔နဲ႔အတူ ဖတ္ထားတဲ႔ စာေတြထဲကေန ကိုယ္တိုင္လည္း သတိထားဆင္ျခင္ဖို႔၊ ၀ိတ္ ေလွ်ာ႔ခ်င္တဲ႔ ညီမေလးနဲ႔ ၀ိတ္ ေလွ်ာ႔လိုေသာ သူမ်ားအတြက္ပါ ရည္ရြယ္ ေရးသားပါတယရွင္္.. ညီမေလးနဲ႔ အားလံုးေသာ သူမ်ားလည္း လွလွပပ က်န္းက်န္းမာမာ ခႏၶာကိုယ္ေလးကို ပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ၾကပါေစေနာ္..



credit By
ေခ်ာ(အစိမ္းေရာင္လြင္ၿပင္)

အလင္းေရာင္

ဆႏၵတစ္စုံ ၀ိုင္၀ိုင္း+မဒီ

အေမရိကန္၏ ပထမဆံုးလူမဲအမ်ိဳးသမီး ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး ကြန္ဒိုလီဇာ ရိုက္စ္ သို႕မဟုတ္ အိမ္ၿဖဴေတာ္မွ ပန္းနက္တစ္ပြင့္ ( အပိုင္း ၂ )

အေမရိကန္တရားရုံုးခ်ဳပ္ Supreme Court ဆိုတာ လြယ္လြယ္ေၿပာရရင္ အရမ္းပါ၀ါရွိတဲ႕ ေပါင္ခ်ိန္တရားရံုးၾကီး ၿဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္ရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ ၀ါရွင္တန္ဒီစီမွာ ရွိတယ္။ ကြန္ဒိုလီဇာ ရိုက္စ္ ကိုေမြးတဲ႕ ၁၉၅၄ မွာ အဲဒီေပါင္ခ်ိန္ရံုးၾကီးကေန သမိုင္းတြင္တဲ႕ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္တစ္ခုခ်ပါတယ္။လူၿဖဴလူမဲခြဲတဲ႕ ေက်ာင္းေတြ အေၿခခံဥပေဒထဲက ထုတ္လုိက္တဲ႕ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္ပါ။ တနည္းဆိုရရင္ ခြဲၿခားဆက္ဆံတဲ႕ ေက်ာင္းေတြမရွိရေတာ႕ဘူးေပါ့။ အတူတူတက္လုိ႕ရ ၿပီကြ....။ ထင္သေလာက္မလြယ္ခဲ႕ပါဘူး။

အေမရိကန္တရားရံုးခ်ဳပ္ Supreme Court

ဒီဆံုးၿဖတ္ခ်က္ရဲ႕ ေနာက္ခံအေၾကာင္းက ရိုက္စ္တုိ႕ ၿပည္နယ္မွာ ၿဖစ္တာမဟုတ္ပါဘူး။ ကန္းစပ္( Kansas ) ၿပည္နယ္မွာ ၿဖစ္တာ ။အတုိခ်ံဳးေၿပာရရင္ အဲဒီၿပည္နယ္က ဘေရာင္း Brown ဆိုတဲ႕ လူမည္းရဲ႕ သမီးေလး သံုးတန္းေက်ာင္းသူ လင္ဒါ Linda ဟာ ေက်ာင္းတက္ဖုိ႕အေရးအတြက္ လမ္း ေၿခာက္လမ္းေက်ာ္က ကားမွတ္တုိင္ကို ေန႕တုိင္းလမ္းေလ်ွာက္ရတယ္။လမ္းလည္းေလ်ွာက္ ကားလည္း စီးၿပီးမွ လူမဲေက်ာင္းကို ေရာက္တယ္။အဲ...ဘေရာင္းတို႕ အိမ္နဲ႕ ခုနစ္လမ္းအေက်ာ္မွာေတာ႕ လူၿဖဴေက်ာင္းရွိတယ္။ ဒီေတာ႕ ဘေရာင္းက သမီးေလးသက္သာေအာင္ အဲဒီလူၿဖဴေက်ာင္းကို ပို႕ခ်င္တယ္။ လူၿဖဴေက်ာင္းက လံုး၀လက္မခံဘူး။ ဒါနဲ႕သူနဲ႕ သူ႕လုိ အလားတူ အၿဖစ္ကို ရင္ဆိုင္ေနရတဲ႕ ကေလး အေယာက္၂၀ ရဲ႕ မိဖ အားလံုးေပါင္း ဆယ္႕သံုးေယာက္ဟာ ၿမိဳ႕နယ္တရားရံုးကို တင္ၿပတယ္။ တရားရံုးက လူမဲမလုိလားတဲ႕ ၿမိဳ႕နယ္ပညာေရးအဖြဲ႕ဖက္က လုိက္ၿပီး ဆံုးၿဖတ္လုိက္ပါတယ္။ ဒါနဲ႕တုိတုိေၿပာရရင္ ေနာက္ဆံုးမေတာ႕ဘေရာင္းတုိ႕က မေက်နပ္လုိ႕ ၀ါရွင္တန္ ဒီစီ က ေပါင္ခ်ိန္ရံုးခ်ဳပ္ၾကီးကို တက္ၾကေလသတည္းေပါ့

လူမဲေတြ သူတုိ႕နဲ႕ လာေရာမွာ ေက်ာင္းလာတက္မွာကို မလုိလားေသာ လူၿဖဴမ်ား ဆႏၵၿပ

အဲဒီအမွဳကို ဘေရာင္းက ဦးေဆာင္လုိ႕ အေမရိကန္ သမိုင္းမွာ Brown versus Board of Education ( ဘေရာင္းနဲ႕ ပညာေရးအဖြဲ႕ အမွဳ ) လုိ႕နာမည္ၾကီးခဲ႕တယ္။ သံုးႏွစ္အၾကာမွာ တရားရံုးခ်ဳပ္က ဘေရာင္းတုိ႕ကို အႏိုင္ေပးၿပီး တစ္ႏိုင္ငံလံုးမွာ အၿဖဴအမဲခြဲတဲ႕ ေက်ာင္းေတြမရွိေစရ လုိ႕ အမိန္႕ထုတ္လုိက္တယ္။ အဲဒီေနာက္မွာေတာ႕ ေနရာအႏွံ႕မွာ လူမဲေတြဟာ လူၿဖဴေက်ာင္းေတြမွာတက္ဖုိ႕ၾကိဳးစားၾကတယ္။ လူၿဖဴေတြဘက္ကလည္း ဆႏၵၿပကန္႕ကြက္တာေတြအၾကီးအက်ယ္လုပ္ၾကပါတယ္။

လူမဲေတြ သူတုိ႕နဲ႕ လာေရာမွာ ေက်ာင္းလာတက္မွာကို မလုိလားေသာ လူၿဖဴမ်ား ဆႏၵၿပ

အဲဒီအမွဳကို ဘေရာင္းက ဦးေဆာင္လုိ႕ အေမရိကန္ သမိုင္းမွာ Brown versus Board of Education ( ဘေရာင္းနဲ႕ ပညာေရးအဖြဲ႕ အမွဳ ) လုိ႕နာမည္ၾကီးခဲ႕တယ္။ သံုးႏွစ္အၾကာမွာ တရားရံုးခ်ဳပ္က ဘေရာင္းတုိ႕ကို အႏိုင္ေပးၿပီး တစ္ႏိုင္ငံလံုးမွာ အၿဖဴအမဲခြဲတဲ႕ ေက်ာင္းေတြမရွိေစရ လုိ႕ အမိန္႕ထုတ္လုိက္တယ္။ အဲဒီေနာက္မွာေတာ႕ ေနရာအႏွံ႕မွာ လူမဲေတြဟာ လူၿဖဴေက်ာင္းေတြမွာတက္ဖုိ႕ၾကိဳးစားၾကတယ္။ လူၿဖဴေတြဘက္ကလည္း ဆႏၵၿပကန္႕ကြက္တာေတြအၾကီးအက်ယ္လုပ္ၾကပါတယ္။တခ်ိဳ႕ေက်ာင္းမ်ားကေတာ႕ လူမဲလက္ခံမယ္႕အတူတူ ပိတ္ပစ္တာ ေကာင္းတယ္ ဟူ၏ ။

ကြန္ဂရက္စ္ထဲမွာလည္း ၿငင္းခုန္မွဳေတြမ်ားစြာ ၿဖစ္တယ္။ ခြဲၿခားဆက္ဆံေရးကို အားေပးတဲ႕ ဥပေဒေတြကို တင္ၿပၾကတယ္။ တရားရံုးအဆင့္ဆင့္ကလည္း အဲဒီဥပေဒေတြကို ပယ္ခ်ခဲ႕တယ္ ။ အခ်ိန္ေတြၾကန္႕ၾကာခဲ႕ပါတယ္။ လူမဲေတြဟာ ေနာက္ထပ္ႏွစ္အေတာ္ၾကာ ဖိႏွိပ္မွဳေအာက္ကမလြတ္ႏိုင္ခဲ႕ၾကဘူး။
ထူၿခားတဲ႕အၿဖစ္တစ္ခုကို ေၿပာရရင္ ဘေရာင္း အမွဳႏိုင္သြားၿပီးေနာက္ ၁၉၅၇ မွာ Arkansas ၿပည္နယ္က Little Rock ဆိုတဲ႕ၿမိဳ႕ေလးမွာ လူမည္းေလး ကိုးေယာက္ လူၿဖဴေက်ာင္းကို တက္မွာကို ၿပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဳးကိုယ္တုိင္က ခြင့္မၿပဳဘူးဆိုတဲ႕ ကိစၥတစ္ခုေပၚလာပါတယ္ ။ဒါေပမယ္႕ လူမဲေတြ လူၿဖဴေက်ာင္းတက္လုိ႕ရတာ တရားရံုးခ်ဳပ္ၾကီးကကို ခြင့္ၿပဳထားတာမို႕ ေက်ာင္းကေတာ႕လက္ခံလုိက္ပါရဲ႕။ သို႕ေသာ္ ေက်ာင္းစတက္မယ္႕ေန႕မွာ ၿပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဳးက '' တက္ရဲရင္တက္ၾကည့္ '' ဆိုၿပီး စစ္တပ္ကိုပါ ေက်ာင္းနားမွာခ်ထားတယ္။ လူမဲမုန္းတဲ႕ လူၿဖဴေတြကလည္း ခ်ိန္းေၿခာက္မွဳေတြ တရစပ္လုပ္ၿပီး ဆႏၵၿပတယ္ ။ စစ္တပ္က ေက်ာင္းလာတဲ႕ လူမဲေလး ကိုးေယာက္ကို ပိတ္ထားတဲ႕ ပံုဟာ သတင္းစာေတြမ်က္ႏွာဖံုးမွာ ၀က္၀က္ကြဲပါလာပါေတာ႕တယ္။

လူမည္းကိုးေယာက္မွ တစ္ေယာက္ႏွင့္ ၄င္းတုိ႕ကို ဆန္႕က်င္ေသာ လူၿဖဴမ်ား



Little Rock ရဲ႕ ၿမိဳ႕၀န္ကေလးက သူ႕ပါ၀ါနဲ႕ ၿပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးကို မယွဥ္ႏိုင္ေတာ႕ သမၼတကို တင္ၿပရရွာတယ္။ ဒီေတာ႕ သမၼတ အုိင္ဆင္ေဟာင္၀ါ Eisenhower ကိုယ္တုိင္ ၿပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဳးကို ေခၚေတြ႕ၿပီး တရားရံုးခ်ဳပ္ Supreme Court ရဲ႕ အမိန္႕ကို မဆန္႕က်င္ အာ မခံဖုိ႕ သတိေပးရတယ္။ အုိင္ဆင္ေဟာင္၀ါကိုယ္တုိင္ စစ္တပ္ကို လႊတ္ၿပီး အဲဒီကိုးေယာက္ကို ကာကြယ္ၿပီးေက်ာင္းလုိက္ပို႕ခုိင္းရတယ္။ အဲဒီ လူမဲကိုးေယာက္နဲ႕ Little Rock ၿမိဳ႕ေလးမွာ သမၼတကိုယ္တုိင္၀င္ခ်ဲရတဲ႕ အၿဖစ္အပ်က္ကို Little Rock Nine လုိ႕ အေမရိကန္ သမိုင္းမွာ ဒီေန႕သင္ရပါတယ္။

လူမည္းကိုးေယာက္ ပထမေန႕မွာ သမၼတလႊတ္လုိက္ေသာ စစ္တပ္ၿခံရံမွ ေက်ာင္းထဲ၀င္ရဲ

သမၼတ အိုင္ဆင္ေဟာင္၀ါ Dwight D.Eisenhower ( ၁၉၅၃ မွ ၁၉၆၁ ထိအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႕ေသာ အေမရိကန္၏ ၃၄ ေယာက္ေၿမာက္ သမၼတ )

( မွတ္ခ်က္။ ။ အဲဒီကိုးေယာက္ဟာ ေက်ာင္းသာ၀င္ခြင့္ရသြားတယ္။ အၿဖဴေတြရဲ႕ အဗ်င္းကို ေက်ာေကာ႕ေနေအာင္ ခံရတာ ေတာ္ေတာ္ၾကာပါတယ္။ ကေလးမေလး တစ္ေယာက္ဆို အၿဖဴမေလးေတြက အိမ္သာထဲမွာ သူ႕ကို ပိတ္ၿပီး သူ႕အေပၚကေန စကၠဴေတြမီးရွဳိ႕ခ်လုိ႕ ဒဏ္ရာေတြဗလပြ။ ေနာက္တစ္ခါက်ေတာ႕ အက္စစ္နဲ႕အေလာင္းခံရလုိ႕ မ်က္စိကန္းမတတ္။ ထုိထုိေသာ ေနရာအႏွ႕ံက ဖိႏွိပ္မွဳေတြဟာ ၁၉၆၅ က်မွ Jim Crow Laws ေတြကို အၿပီး ဖ်က္သိမ္းလုိက္တာနဲ႕ အတူ အဆံုးသတ္သြားခဲ႕တယ္ )။

မိုင္းတြင္ေသာ Little Rock Nine အမွဳမွ လူမည္းကိုးေယာက္

လူမဲေတြ ဖိႏွိပ္ခံရတဲ႕အေၾကာင္းေတြကို ဒီေလာက္နဲ႕ ရပ္ၿပီးသကာလ ရိုက္စ္ကို မီဒီယာမွာ နာမည္ပ်က္ေစခဲ႕တဲ႕ အေၾကာင္းတစ္ခုကို ဆက္ေၿပာရေအာင္။ မ်က္လံုးက်ယ္သြားတာေပါ့...D:

ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ဆိုတဲ႕ နာမည္နဲ႕ တန္ကာ tanker ( ေရနံတင္သေဘၤာ ) တစ္စင္းရွိခဲ႕ဖူးတယ္။ အၿဖစ္ကဒီလုိပါ။ရိုက္စ္က စတန္ဖို႕ဒ္ Standford တကၠသုိလ္မွာ ဆရာမ၀င္လုပ္ရင္းတန္းလန္းနဲ႕ အေဖဘုရွ္အစိုးရအဖြဲ႕ထဲမွာ ဆိုဗီယက္အေရးကၽြမ္းက်င္သူရာထူးကို ရသြားတယ္။ ပထမပိုင္းမွာ ပါၿပီးၿပီ...မွတ္မိလားမသိဘူး။ ဒါနဲ႕ သူရဲ႕ဆရာမအလုပ္ကို ႏွစ္ခ်ီခြင့္ယူၿပီး အဲဒီရာထူးသစ္မွာ သြားလုပ္တယ္။ ၁၉၈၉မွာေပါ့။

ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ အမည္ၿဖင့္ ေရနံတင္သေဘၤာ

ဆိုဗီယက္ၿပည္ေထာင္စုၿပိဳကြဲဖုိ႕နီးကပ္ေနခ်ိန္မို႕ သူ႕အၾကံဥာဏ္ေတြကို အစိုးရက အရမ္းအားထားခဲ႕တယ္။ ဒါေပမယ္႕ တကၠသိုလ္အလုပ္က ၂ ႏွစ္ထက္ပိုၿပီး ခြင္႕မရလုိ႕ ၁၉၉၁ မွာ စတန္းဖိုဒ္ တကၠသိုလ္မွာ အလုပ္ၿပန္၀င္ခဲ႕တယ္။အဲဒီမွာ ေဂ်ာ႕ရွ္ဆိုတဲ႕ ဘဲၾကီးတစ္ေဗြနဲ႕ ခင္မင္ခဲ႕ပါတယ္။ အဲေလ..ေယာင္လုိ႕...။ ဘယ္ကဘဲရမွာလဲ ။ အေမရိကန္သမၼတ ေရာ္နယ္ေရဂင္ လက္ထက္က ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး George P.Shultz ပါ။ ေဂ်ာ႕ရွ္ဟာ ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး မၿဖစ္ခင္မွာ အလုပ္သမားေရးရာ ၀န္ၾကီး၊ ၿပီးေတာ႕ ဘန္ဏာေရး၀န္ၾကီးၿဖစ္ခဲ႕သူပါ။ သူဟာ နိုင္ငံေရးနယ္ပယ္ထဲမ၀င္ခင္တုန္းက မက္ဆာခ်ဴးဆက္ နည္းပညာတကၠသိုလ္နဲ႕ ခ်ီကာဂို တကၠသိုလ္တုိ႕မွာ ဆရာၿဖစ္ခဲ႕တယ္။ ရိုက္စ္နဲ႕ သိတဲ႕အခ်ိန္မွာေတာ႕ႏိုင္ငံေရးကအနားယူၿပီး စတန္ဖုိ႕Standford တကၠသိုလ္ရဲ႕ ဗဟုအဖြဲ႕ think tank ( ထိပ္တန္းပညာရွင္မ်ားအဖဲြ႕ ) ထဲမွာ ပါ၀င္ေနဆဲ။

သမၼတေရာ္နယ္ေရဂင္နဲ႕ ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး George P.Shultz ( ဘယ္ )

အဲဒီလူၾကီးက စီးပြားေရးလည္း သိပ္မလုပ္တတ္ရွာပါဘူး။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ အၾကီးဆံုး ေဆာက္လုပ္ေရးကုမၸဏီ Bachtel မွာ ဥကၠဌပါတဲ႕ဗ်ာ။ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၈၀ မွာ ရွိတဲ႕ အေမရိကန္ ေရနံနဲ႕ သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႕ကုမၼဏီ ရွယ္ဗရြန္ Chevron Corporation ၾကီးရဲ႕ ဒါရိုက္တာအဖြဲ႕မွာလည္း ပါသတဲ႕။ ( အဲလုိ တစ္ေနရာေလာက္ ရရင္ေတာ္ပါၿပီ ...)။ သူက ႏိုင္ငံၿခားအေရးအရာေတြကို မႊတ္ေနတဲ႕ ရိုက္စ္ကို ရွယ္ဗရြန္ရဲ႕ ဒါရိုက္တာအဖြဲ႕မွာ ထည့္ေပးဖုိ႕ ရိုက္စ္ဖက္က ေထာက္ခံေပးလုိက္တယ္ ။ အဲဒီအခ်ိန္က ရွယ္ဗရြန္ဟာ ရုရွားေဘးနားက ကာဇကစ္စတန္ Kazakhstan ႏိုင္ငံမွာ ေဒၚလာ သန္းတစ္ေသာင္းတန္ ပေရာဂ်က္တစ္ခုကို လုပ္ေနတယ္။

ရွဗရြန္ ဓါတ္ဆီဆိုင္တစ္ခု

ကာဇာကစ္စတန္ဆိုတာ ဆိုဗီယက္ကေနေနာက္ဆံးုခြဲထြက္ခဲ႕တဲ႕ကမၻာအၾကီးဆံုးကုန္းပိတ္ႏိုင္ငံၿဖစ္တယ္။သမိုင္းမသိရင္ အကန္းနဲ႕တူတယ္ ပထ၀ီမသိရင္ အက်ိဳးနဲ႕တူတယ္ ဆိုတဲ႕ စကားေလး အားကိုးနဲ႕လ်ွာရွည္လုိက္ဦးမယ္ေနာ္....ခြင္႕ၿပဳပါ။ ကာဇာကစ္စတန္ဆိုတာ ကမၻာေပၚမွာ စတန္ -stan နဲ႕ ဆံုးတဲ႕ ႏိုင္ငံခုနစ္ႏိုင္ငံထဲက တစ္ႏိုင္ငံၿဖစ္ပါတယ္။

ကမၻာအၾကီးဆံုးကုန္းပိတ္ႏိုင္ငံကာဇကစ္စတန္ ေၿမပံု

ပါကစ္စတန္ ( Pakistan )၊ အာဖဂန္နစ္စတန္( Afganistan ) ၊ ကာဇကစ္စတန္ ( Kazakhstan )၊ ဥဘာ႕ကစ္စတန္ ( Uzbekistan )၊ ကာဂ်စ္စတန္ ( Kyrgyzstan )၊တာဂ်ီကစ္စတန္ ( Tajikstan )၊ တာမနီကစ္စတန္ (Turkmenistan) ဆိုတဲ႕ ခုနစ္နိုင္ငံမွာ ပါကစ္စတန္နဲ႕ အာဖဂန္နစ္စတန္ကလြဲလို႕ က်န္တဲ႕ ငါးႏိုင္ငံက ၁၉၉၁ မွာဆိုဗီယက္ၿပည္ေထာင္စုၾကီးၿပိဳကြဲတုန္းကခြဲထြက္လာတာ။ အရင္က ကမၻာ႕ေၿမပံုမွာ ႏိုင္ငံအၿဖစ္မရွိဘူး။

စတန္ႏွင့္ ဆံုးေသာ ႏိုင္ငံ ခုနစ္ႏိုင္ငံ

အဲဒီေတာ႕ ကာဇကစ္စတန္မွာ ပေရာဂ်က္ရွိေနတဲ႕ ရွဗရြန္ဟာ ဆိုဗီယက္အေရးကၽြမ္က်င္သူ ရိုက္စ္ကို ဒါရိုက္တာအဖြဲ႕ထဲ ေရွာေရွာရွဴရွဴ သြင္းလုိက္တာ မဆန္းပါဘူး။ ရိုက္စ္က အစိုးရအဖြဲ႕ထဲမွာလုပ္ဖူးေတာ႕ ကာဇကစ္စတန္ရဲ႕ သမၼတကို သိတာကလည္းတစ္ေၾကာင္းေပါ့။ ရုိက္စ္ဟာ ရွယ္ဗရြန္ကိုယ္စား ကာဇကစ္စတန္ကို သြားၿပီး ကုမၸဏီကိစၥေတြကို ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ႕တယ္။ အဲဒါကို စပါယ္ရွယ္ ဂုဏ္ၿပဳေသာအားၿဖင့္ ရွယ္ဗရြန္က ၁၉၉၃ မွာ တန္ခ်ိန္ တစ္သိန္းႏွစ္ေသာင္းကိုးေထာင္ရွိတဲ႕ သူ႕တုိ႕ရဲ႕ ေရနံတင္သေဘႍတစ္စင္းကို SS Condoleezza Rice လုိ႕နာမည္ေပးလုိက္ပါတယ္ ။

န္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ ဟုအမည္ရေသာ ရွဗရြန္ ေရနံတင္သေဘၤာ

ဒါေပမယ္႕ ၿပသနာက အေမရိကန္ထိတ္္တန္းအစိုးရအဖြဲ႕၀င္ေတြဟာ ေရနံကုမၸဏီၾကီးေတြနဲ႕မကင္းဘူးလုိ႕ မီဒီယာေတြက ေ၀ဖန္တာရယ္ ( တကယ္လည္း မကင္းပါ )၊ ရွယ္ဗရြန္က လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ၿခင္းေတြရွိတဲ႕ ႏိုက္ဂ်ီးရီးယားကဲ႕သို႕ႏိုင္ငံေတြမွာ သြားၿပီးစီးပြားေရးလုပ္တာေတြရယ္ေၾကာင့္ အေမရိကန္နိုင္ငံအတြင္းမွာ ကန္ကြက္ဆႏၵၿပမွဳေတြ ေပၚလာခဲ႕တယ္။ ဒီေတာ႕ ရိုက္စ္နာမည္ၾကီးနဲ႕ ေရနံတင္သေဘၤာၾကီးကို ဒီနာမည္ဆိုရင္ေတာ႕ လူေၿပာစရာေတြ ပိုၿဖစ္ေတာ႕မယ္ဆိုၿပီး ၂၀၀၁ က်ေတာ႕ နာမည္ေၿပာင္းလုိက္ၾကပါတယ္။ခုထိ ရိုက္စ္ရဲ႕ တကၠသိုလ္ ေဟာေၿပာပြဲတို႕ အင္တာဗ်ဴးတုိ႕မွာ ခဏခဏ အေဖာ္ခံရတဲ႕ ကိစၥတစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္။

ဗရြန္နဲ႕ ရင္းႏွီးေသာ ဘုရွ္အစိုးရကို ဆန္႕က်င္ဆႏၵၿပမွဳမ်ားထဲမွတစ္ခု

ရုိက္စ္ရဲ႕ ပညာေရးဂုဏ္ပုဒ္ေတြထဲမွာ Standford က Provost ၿဖစ္ခဲ႕တာလည္းပါပါတယ္။ Provost ဆိုတာ အေမရိကန္တကၠသိုလ္ေတြမွာဆို တကၠသိုလ္ရဲ႕ ဒုဥကၠဌေနရာနဲ႕ညီတယ္။ စတန္းဖုိ႕ဒ္ တကၠသိုလ္ရဲ႕ သမိုင္းမွာ ၃၈ နွစ္သာရွိေသးတဲ႕ရိုက္စ္ဟာ အဲဒီေနရာကိုရသူမ်ားမွာ အငယ္ဆံုး။ ရိုက္စ္အေရွ႕က အဲဒီေနရာကို ယူခဲ႕သူက အနားယူသြားခ်ိန္မွာ ၆၇ ႏွစ္ရွိၿပီ။ သူက ကၽြန္ေတာ္ ရိုက္စ္ရဲ႕ အရည္အခ်င္းနဲ႕ အသက္ထက္ပိုၿပီး ရင့္က်က္မွဳကို ယံုတယ္ လို႕ ေၿပာသြားတယ္။

၉၉၃ တြင္ အေတာ္ဆံုးဆရာဆုWalter J. Gores Award for Excellence in Teaching ကို ယူစဥ္

Provost ရဲ႕တာ၀န္ေတြထဲမွာ တကၠသိုလ္ရဲ႕ ေဒၚလာသန္းေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာရွိတဲ႕ ေငြေၾကးကို ကိုင္တြယ္ထိန္းသိမ္းရၿခင္းလည္း ပါပါတယ္။ရိုက္စ္အဲဒီရာထူးကိုရခ်ိန္မွာ တကၠသိုလ္ဘတ္ဂ်က္မွာ ေဒၚလာသန္း ၂၀ ေလာက္လုိေငြၿပေနပါသတဲ႕။ ရုိက္စ္က အဲဒီလုိေငြကို နွစ္ႏွစ္ အတြင္းမွာ ကိုက္ေအာင္လုပ္ေပးမယ္လုိ႕ ကတိေပးပါတယ္။ ဘယ္သူမွ မယံုပါဘူး။ လုိေငြၿပတယ္ဆိုတာ သဘာ၀ဘဲ၊ ဘယ္နည္းနဲ႕မွ အဲဒီလုိေငြကို ေပ်ာက္ေအာင္မလုပ္နိုင္ဘူး လို႕အားလံုးကေၿပာၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ္႕ ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ မည္သို႕မည္ပံုအတြင္းအားေတြသံုးလုပ္လုိက္သည္မသိ၊ ႏွစ္ႏွစ္လည္းၾကာေရာ အဲဒီလုိေငြေပ်ာက္သြားရံုမက တကၠသိုလ္ဘတ္ဂ်က္မွာ ေဒၚလာ ၁၄ သန္းခြဲ ပိုရွိေနပါေလေရာတဲ႕။ ( မီးမီးလည္း အဲလုိ လုပ္တတ္ခ်င္လုိက္တာ )

သူသည္ ၁၉၈၈တြင္ စတန္ဖို႕တကၠသိုလ္တြင္ ေဘာလံုးနည္းၿပလည္း ၿဖစ္သည္။ ( အစားစံု အစံုစားေသာ မမပါတကား )

ရုိက္စ္ကို ေက်ာင္းသားေတြ ခဏခဏေမးေလ႕ရွိတာက ကုိယ္႕၀ါသနာနဲ႕တကယ္လုပ္ရတာထပ္တူက်တဲ႕ေနရာကို ဘယ္လုိေရာက္လာသလဲဆိုတာပါ ။ အဲဒီေမးခြန္းက လူေတာ္မ်ားမ်ား စိတ္၀င္စားၿပီး သိခ်င္ၾကတယ္။ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ လုပ္ခ်င္တာနဲ႕ လုပ္ေနရတာ ထပ္တူမက်ၾကဘူး မဟုတ္လား ။ တစ္ခ်ိဳ႕ဆို ကိုယ္ဘာလုပ္ခ်င္တယ္ဆိုတာေတာင္ နားမလည္ႏိုင္ဘဲ ေယာင္လည္လည္ ၿဖစ္ေနတုန္းေလ။(အဲဒါကိုယ္႕ကိုယ္႕ကိုယ္ကို ေစာင္းေၿပာတာ)။ သူက စႏၵရားမွာ အလုပ္မၿဖစ္လုိ႕ေရာက္လာတာလုိ႕ခပ္ေနာက္ေနာက္နဲ႕အရႊန္းေဖာက္တတ္ပါတယ္။ အတည္ေၿဖတာကေတာ႕ တကၠသိုလ္မေရာက္ခင္ ကိုယ္ဘာ၀ါသနာပါလဲ ကိုယ္႕ရဲ႕ passion ဟာဘာလဲ ဆိုတာကို သိေအာင္လုပ္ပါတဲ႕။ကိုယ္႕ဘ၀အတြက္၀င္ေငြေကာင္းမယ္႕အလုပ္ ၊ဂုဏ္ရွိမယ္႕အလုပ္ေတြကို ခဏဖယ္ထားၿပီး မနက္အိပ္ရာက အေစာၾကီးႏွဳိးၿပီး ခုိင္းရင္ေတာင္ စိတ္ပါလက္ပါလုပ္ႏိုင္မယ္႕ အရာကို ရွာပါ။ မေတြ႕မခ်င္းရွာပါ။

သူကဒီအားကစားအဖြဲ႕မွလည္း ဂုဏ္ထူးေဆာင္အဖြဲ႕၀င္

သူ႕တုန္းကလည္း အစက စႏၵရားနဲ႕ ဘြဲ႕ယူဖုိ႕လုပ္ထားတာ။ ေနာက္ေတာ႕ ၁၁ အရြယ္ စႏၵရားပါရမီရွင္ေလးကို ေတြ႕ၿပီး သူနားလည္သြားတာက စႏၵရားဟာ သူ႕ရဲ႕ တကယ္႕၀ါသနာအစစ္မဟုတ္ဘူးဆိုတာပါပဲ။သူ႕ရဲ႕ တကယ္႕၀ါသနာ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံကို မတတ္ခင္ သူဟုိအတန္းတက္ၾကည့္ ဒီအတန္းတက္ၾကည့္ ေယာင္ေတာင္ေတာင္ ၿဖစ္ေနခဲ႕ေသးတယ္။ တစ္ေန႕ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံသင္တဲ႕ အခန္းထဲ ၀င္တက္ၾကည့္မွ ဒါငါလုပ္ခ်င္တာပဲ ဆိုတာ သိသြားခဲ႕တယ္။ အဲဒီေမဂ်ာမွာ အရမ္းကို ပါရမီပါခဲ႕တာ ေနာက္ပိုင္း သူ႕ရဲ႕ ေအာင္ၿမင္မွဳေတြက သက္ေသပါဘဲ။ ( ဒါေတြဖတ္ၿပီး နာလုပ္ေနရတာ နာ၀ါသနာမပါဘူး ဆိုၿပီး ဟုိေတြးဒီေတြး ၊ မရိုးမရြ ၊ေနမထိထုိင္မသာေတြေတာ႕မၿဖစ္ပါနဲ႕ကြယ္ ။၊ အားလံုးအတုယူရမယ္လို႕မဆိုလုိပါဘူး။ ကိုယ္နဲ႕သင့္ရာကိုသာ ယူပါ။ )

ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီးအၿဖစ္နဲ႕ ရိုက္စ္ဘာမယ္မယ္ရရလုပ္ခဲ႕လဲ။ အေမရိကန္ရဲ႕ႏိုင္ငံၿခားေရးမူ၀ါဒေတြမ်ားစြာကို ေၿပာင္းလဲၿပင္ဆင္ခဲ႕တဲ႕ Transformational Diplomacy ဆိုတာၾကီးကုိ ေရးၿပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ႕ပါတယ္။ တုိတိုေၿပာရရင္ေတာ႕ ကမၻာအရပ္ရပ္က အေမရိကန္သံရံုးေတြကို ပိုၿပီးထိေရာက္စြာအလုပ္လုပ္ေအာင္ စည္းကမ္းေတြခ်ေပးခဲ႕တယ္။ ဥပမာဆိုရရင္ အရင္တုန္းကဆို ဂ်ာမနီႏိုင္ငံက အေမရိကန္သံရံုး၀န္ထမ္းနဲ႕ အိႏၵိယႏိုင္ငံက အေမရိကန္သံရံုး၀န္ထမ္းဟာ အေရအတြက္ အတူတူဘဲ ။ ဒါဟာအဓိပၸါယ္မရွိပါဘူး။ ဂ်ာမနီက လူဦးေရ ၈၂ သန္းဘဲရွိတယ္။ အိႏၵိယက လူဦးေရသန္းတစ္ေထာင္ေက်ာ္....။ အက်ယ္အ၀န္းအားၿဖင့္လည္း အေတာ္ကြာပါတယ္။ ၿပီးေတာ႕ သံရံုးေတြအေရအတြက္ဟာ ဥေရာပႏိုင္ငံၾကီးမွာ ပိုရွိေနတာကို ရိုက္စ္က သေဘာမက်ဘူး။ ေနာက္တစ္ခ်က္က သံေတြကို ႏိုင္ငံရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ေတြ ၿမိဳ႕ၾကီေတြမွာဘဲ ေနရာခ်ထားတာ မလုိခ်င္ဘူး။ဒီေတာ႕ သူရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ အေမရိကန္သံတမန္ေတြကို ေနရာေရႊ႕ပစ္တယ္။ ဘယ္႕ႏွယ္။ ၿမိဳ႕ၾကီးေတြမွာ ဆီဦးေထာပတ္ေတြစား၊လူ႕မလုိင္လႊာမွာေနၿပီး ပိုက္ဆံေတြနင္းကန္ယူေနတဲ႕လူ႕ေဘာေၾကာ႕ေတြ....လာေရာ႕....။ သြား...နင္က ဘာလင္ကေန ကာလကတၱား၊ နင္ကေတာ႕ ေရာမကေန ရုရွားၾကြ ၊ မင္းကေတာ႕ ပါရီကေန ႏိုက္ဂ်ီးရီးယားကို ဂိုး ။ ဟုိတစ္ေယာက္ကေတာ႕ လန္ဒန္ကေန ပါကစ္စတန္ကို ေရႊ႕.....။ ဒီလုိနဲ႕ ဥေရာပနဲ႕ ၀ါရွင္တန္ဒီစီက ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ သံတမန္ေတြကို လုိအပ္သလုိ ေနရာေရႊ႕ပစ္ပါတယ္။ အထူးသၿဖင့္ ေတာင္အာရွ၊ အေရွ႕အာရွ၊ အာဖရိက နဲ႕ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း။ အဲဒီထဲကမွ ၿပသနာပိုေပါတဲ႕ အီရန္၊ အာဖဂန္နစ္စတန္၊ ပါကစ္စတန္၊ ဆူဒန္၊ ႏိုက္ဂ်ီရီးယား စတဲ႕ ႏိုင္ငံေတြကို ပိုၿပီး ဦးစားေပးခဲ႕တယ္ ။ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ႕ September 11 ေ၀ါလ္ထရိတ္ စင္တာတိုက္ခုိက္ခံရတာဟာ ဖိႏွိပ္မွဳ နဲ႕ အေၾကာက္လြန္ေဆာက္တည္ရာ မရၿဖစ္မွဳေတြမွာ အေၿခခံၿပီး ေပၚေပါက္လာတာၿဖစ္တယ္။ ဒီေနရာေတြကလူေတြရဲ႕ အေၿခခံ လူ႕အခြင္႕အေရးေတြကို ၿမွင့္တင္ေပးရမယ္လို႕ ရိုက္စ္က ယံုၾကည္တယ္။
အရင္ကဆို ကမၻာအရပ္ရပ္မွာ လူတစ္သန္းေက်ာ္ရွိတဲ႕ ၿမိဳ႕ၾကီး ၂၀၀ ေလာက္ဟာ အေမရိကန္နဲ႕ ဘာသံတမန္ဆက္ဆံေရးမွ မရွိၾကဘူး။ ဒီေတာ႕အဲဒီေနရာေတြကိုလည္း သံတမန္ေတြပို႕ပစ္တယ္။ ဒါတင္မက ဘဲ ၿမိဳ႕ၾကီးေတြမွခ်ည္း စုမေနၾကနဲ႕ ။ ေတာေတြနယ္ေတြလည္း ဆင္းၿပီး အလုပ္လုပ္ၾက ။ ဒါမွ အေၿခအေနမွန္ကို သိမယ္။ ေရာဂါေတြတိုက္ဖ်က္တာ၊ အၾကမ္းဖက္ေတြကို ႏွိမ္နင္းတာ၊ မူးေရးေဆး၀ါးနဲ႕ လူကုန္ကူးမွဳတုိက္ဖ်က္ေရးေတြမွာ နယ္ခံအစိုးရနဲ႕ ပူးေပါင္းလုပ္။ သံတမန္တစ္ေယာက္ကို အနည္းဆံုး နယ္ ၂ နယ္စီကိုင္ ၊အဲဒီနယ္ေတြရဲ႕ အေရးအခင္းေတြအားလံုးကို ကၽြမ္းက်င္ႏွ႕ံစပ္ေအာင္လုပ္။ ဒါတင္မကဘဲ သံတမန္ေတြကို တရုတ္၊ ဖာစီ Farsi ၊ အူရဒူ Urdu စတဲ႕စကားေတြထဲက ႏွစ္ခုကို မၿဖစ္မေနသင္ခုိင္းတယ္။ ( Farsi ဆိုတာ ပါရွား Persian ဘာသာစကားၿဖစ္ၿပီး အီရန္၊ အာဖဂန္နစ္စတန္နဲ႕ တာဂ်ီကစ္စတန္ႏိုင္ငံေတြမွာ အမ်ားဆံုးသံုးတယ္။ တကမၻာလံုးမွာ ပါရွန္စကားေၿပာသူ သန္း ၁၁၀ ေလာက္ရွိတယ္။ အူရဒူကေတာ႕ ေတာင္အာရွကမူဆလင္ေတြ ေၿပာတဲ႕စကားၿဖစ္တယ္။ သန္း ၇၀ ေလာက္ေၿပာၾကတယ္လုိ႕သိရတယ္။ ပါကစ္စတန္နဲ႕ အိႏၵိယမွာလည္း ေဒသေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာသံုးတယ္။ တရုတ္ကေတာ႕ သိၾကတဲ႕အတုိင္း မန္ဒရိန္းတရုတ္စကားေၿပာသူခ်ည္း သန္း ၈၅၀ ေလာက္ရွိတယ္။ ဒုတိယလုိက္တဲ႕ ၀ူ ( Wu )က သန္း ၉၀၊ တတိယက ကန္တုိးနီးစ္ ( Cantonese ) သန္း ၇၀ ၊ မင္ ( Min )က သန္း ၅၀ ။ ကဲ...တရုတ္စကားေတာ႕တတ္သင့္ၿပီ ။ သံတမန္မွ မဟုတ္ဘူး )
အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕အေၾကာင္းေတြကို သိေအာင္သတင္းစင္တာေတြဖြင့္ၿပီးဌာေနမီဒီယာတယ္လီေဗးရွင္းေတြကေန ၿဖစ္ႏိုင္ရင္ ဌာေနႏိုင္ငံကဘာသာစကားနဲ႕အဲဒီႏိုင္ငံက ၿပည္သူေတြ သိေအာင္ ထုတ္လႊင့္ေပးခုိင္းတယ္။ အေမရိကန္နဲ႕ က်န္တဲ႕ ကမၻာၾကီး အဆက္မၿပတ္ေအာင္၊ တကမၻာလံုးကလူေတြ အေမရိကန္မီဒီယာေတြကို အားကိုးသတင္းယူၿခင္းအားၿဖင့္ အေမရိကန္ရဲ႕ အေရးပါမွဳကို တုိးၿမွင့္ဖုိ႕ အင္တာနက္ Web Site အသစ္ေတြဖန္တီးေစခဲ႕တယ္။
ဒီေလာက္ဆိုရင္ ရိုက္စ္အေကာင္းအထည္ေဖာ္ခဲ႕တဲ႕ Transfomatinal Diplomacy ဆိုတာၾကီးကို ရိပ္ဖမ္းသံဖမ္းေတာ႕ သေဘာေပါက္ၾကၿပီလုိ႕ ေမ်ွာ္လင့္ပါတယ္။ ဆက္ေၿပာရင္ အိပ္ေပ်ာ္သြားမွာစိုးလုိ႕ဤအပိုင္းကို ဤတြင္ရပ္၏ ။

သမၼတ ရုတ္တရက္ တစ္ခုခုၿဖစ္ရင္ ( ေသတာ၊ အလုပ္ထြက္တာ သို႕မဟုတ္ အလုပ္ၿပဳတ္တာ အသည္းအသန္ေနမေကာင္းတာစတဲ႕ case ေတြၿဖစ္ရင္ ) အပူတၿပင္းဆံုးၿဖတ္ရမယ္႕ကိစၥေတြမွာ သမၼတေနရာကို ဘယ္သူယူသင့္တယ္လုိ႕သတ္မွတ္ထားတဲ႕အဆင့္ line of succession မွာ ရုိက္စ္က ေလးေယာက္ေၿမာက္ေနရာမွာ ရွိတယ္။ ဒါဆုိ ပထမ၊ ဒုတိယနဲ႕ တတိယေတြဟာ ဘယ္သူလဲ။

အေမရိကန္မွာ ဥပေဒေတြၿပဳရာ ေနရာကို ကြန္ဂရက္စ္ Congress လို႕ေခၚတယ္။ ၿမန္မာၿပည္မွာဆို ပါလီမန္ေပါ႕။ အဲဒီကြန္ဂရက္စ္မွာ ဆီးနိတ္ Senate ရယ္၊ House of Representatives ရယ္ဆိုၿပီး ႏွစ္ပိုင္းရွိတယ္။ ဆီးနိတ္က ပိုၿမင့္တယ္။ ဆီးနိတ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္သူက ဒုသမၼတၿဖစ္တယ္။ ဆီးနိတ္ဥကၠဌေပါ့ ။ ဆီးနိတ္ဥကၠဌၿပီးရင္ ဒုဥကၠဌကို President pro tempore လုိ႕ေခၚတယ္။ House of Representatives ရဲ႕ ဥကၠဌကို ေတာ႕ Speaker of the House of Representatives ကိုေခၚတယ္။ အဲဒီ လူသံုးေယာက္ဟာ အေမရိကန္မွာ သမၼတ ေလ်ာသြားတာဘဲ ၿဖစ္ၿဖစ္၊ အလုပ္ၿပဳတ္တာဘဲၿဖစ္ၿဖစ္ ၊အလုပ္ကသူ႕သေဘာနဲ႕သူထြက္သြားတာဘဲၿဖစ္ၿဖစ္....တိုတိုေၿပာရရင္ သမၼတရုတ္တရက္ မရွိေတာ႕ရင္ သမၼတေနရာကို ဘယ္သူယူသင့္တယ္လုိ႕ သတ္မွတ္ထားတဲ႕ လိုင္း line of succession မွာ ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး ရဲ႕ေရွ႕မွာရွိတယ္။

ဆက္ခံခြင္႕အစဥ္ Line of Succession



1. ဒုသမၼတ သို႕ ဆီးနိတ္ ဥကၠဌ Vice President



2. ဆီနိတ္ ဒုဥကၠဌ President pro tempore



3. အမတ္မ်ားအဖြဲ႕ ဥကၠဌ Speaker of the House of Representatives



4. ႏိုင္ငံၿခားေရး ၀န္ၾကီး Secretary of States



တကယ္ေတာ႕ line of succession မွာ ၁၈ ေယာက္ရွိတယ္။ က်န္တာေတာ႕ သိခ်င္၀ယ္ဖတ္ ဆယ္႕ငါးက်ပ္ ( google မွာ အကုန္ရွိပါတယ္ ) ။

သမၼတရဲ႕ အနီးကပ္အၾကံေပးအဖြဲ႕ Cabinet ၀န္ၾကီး ၁၅ ေယာက္မွာေတာ႕ ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီးက အၿမင့္ဆံုးၿဖစ္ပါတယ္။ အဲလုိေနရာက ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ အပင္ၿမင္႕ေလ၊ ရာသီဥတုဒဏ္ခံရေလ ၿဖစ္ခဲ႕တာမဆန္းပါဘူး။သမၼတ ဘုရွ္နဲ႕အရမ္းကို ပလဲနံပသင့္တဲ႕အခ်က္ကလည္း သူဟာ လူေတြထင္တာထက္ ပိုၿပီးအာဏာရွိတယ္တယ္ ထင္ၿမင္ခ်က္ကို ၿဖစ္ေစပါတယ္။ သူအေ၀ဖန္ခံရဆံုး ကိစၥမ်ားထဲက ( အီရပ္စစ္ပြဲကိစၥၿပီးရင္ ) တစ္ခုကေတာ႕ စီအုိင္ေအက ဖမ္းထားတဲ႕အယ္ကိုင္းဒါနဲ႕ဆက္စပ္တယ္လုိ႕ယူဆရတဲ႕လူေတြကို ေရသြန္ခ်ႏွိပ္စက္နည္း waterboarding ကိုသံုးၿပီး စစ္ဖုိ႕ခြင့္ၿပဳေပးခဲ႕တယ္ ဆိုတဲ႕ကိစၥပါဘဲ။

waterboarding ဆုိတာ မလွဳပ္မယွက္ႏုိင္ေအာင္ တုပ္ထားၿပီး ပက္လက္လွန္အိပ္ခုိင္းထားတဲ႕အက်ဥ္းသားမ်က္ႏွာေပၚက အဆက္မၿပတ္ ေရေလာင္းခ်တာ ၿဖစ္တယ္။ ခံရတယ္လူဟာ ေရနစ္သလို ခံစားရၿပီး အင္မတန္ခံရခက္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ႕အဲဒီနည္းဟာသိပ္မဆုိးသလုိထင္ရေပမယ္႕ အဆုတ္ကိုထိခုိက္တာ၊ ဦးေႏွာက္ပ်က္စီးတာ၊ ခံရသူဟာ အသက္ရွဴက်ပ္ၿပီး ရုန္းကန္ရင္းနဲ႕အရိုးေတြက်ိဳးတာ၊ ႏွလံုးေရာဂါရွိသူေတြ ႏွလံုးေဖာက္တာ စတာေတြကို ၿဖစ္ေစတယ္။ အၾကီးအက်ယ္ စိတ္ဒဏ္ရာကိုယ္ဒဏ္ရာရေစတဲ႕နည္းတစ္နည္းေပါ့။ ဒီနည္းကို ခံစားဖူးသူေတြဟာ မေသရင္ေတာင္မွ ေနာက္ပိုင္းမွာ မုိးရြာရင္ ေသြးရူးေသြးတန္ၿဖစ္တာ၊ ေရပန္းနဲ႕ ေရခ်ိဳးရမွာ အရမ္းေၾကာက္တာ၊ စိတ္က်ေရာဂါရတာ စတဲ႕ ၾကာရွည္စိတ္ေရာဂါေတြ ရတတ္တယ္။

waterboarding ႏွိပ္စက္နည္း

၂၀၀၇ မွာ စီအိုင္ေအဟာ အဲဒီနည္းကိုသံုးေနတယ္လို႕သတင္းထြက္လာတယ္။ စီအုိင္ေအက ၀န္ခံသေလာက္ကေတာ႕ ၂၀၀၂ နဲ႕၂၀၀၃ မွာ အယ္ကိုင္းဒါးအဖြဲ႕၀င္လုိ႕သံသယရွိခံရသူ သံုးေယာက္ကို ဒီနည္းနဲ႕ စစ္ေမးခဲ႕ပါတယ္တဲ႕။ ဘုရွ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႕ေတာ႕ ဒီနည္းကို ႏွိပ္စက္နည္းတစ္မ်ိဳးလုိ႕ မယူဆဘူးလုိ႕ ဒီေန႕ထိ အၾကိမ္းၾကိမ္ၿငင္းတယ္။ ဘာပဲၿဖစ္ၿဖစ္ တကယ္ေတာ႕ဒါဟာ ႏွိပ္စက္နည္းပါဘဲ။ ႏွိပ္စက္နည္းမွာမွ ေရွးက်တဲ႕ ႏွိပ္စက္နည္းတစ္ခုၿဖစ္တယ္။ ဟုိး ၁၅ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းမွာ စပိန္စစ္ေၾကာေရး Spanish Inquisition ကာလမွာကတည္းက သံုးခဲ႕တယ္။
စပိန္စစ္ေၾကာေရးဆုိတာ ၁၄၈၀ မွာ စပိန္ဘုရင္ဖယ္ဒီနန္နဲ႕ ဘုရင္မ အစ္စဘယ္လာတို႕ တည္ေထာင္ခဲ႕တဲ႕ တရားရံုးကို ေခၚတာၿဖစ္ပါတယ္။ ( အဲဒါ အေမရိကတုိက္ကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိတဲ႕ ကိုလံဘတ္ကို ခရီးစရိတ္ မစလုိက္တဲ႕ ႏွစ္ေယာက္ေလ။ )တရားရံုးနာမည္ အၿပည္႕အစံုက " ၿမင့္ၿမတ္ေသာ စစ္ေၾကာေရးတရားရံုး " Tribunal of the Holy Office of the Inquisition ပါတဲ႕။

ပိန္ဘုရင္ ဖယ္ဒီနန္နဲ႕ ဘုရင္မ အစ္စဘယ္လာ

သူတို႕ႏွစ္ေယာက္ဟာ သမိုင္းမွာ ကက္သလစ္ဘုရင္ေတြလုိ႕ နာမည္ၾကီးတယ္။ကက္သလစ္ဘုရင္ဆိုတာ ကက္သလစ္ဘာသာကို ယံုၾကည္စြာနဲ႕ ကိုးကြယ္ ၿဖန္႕ၿဖဴးတဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြကို ပုဒ္ရဟန္းမင္းၾကီးကိုယ္တုိင္က အပ္နွင္းတဲ႕ဘြဲ႕ၿဖစ္တယ္။ အဲဒီေခတ္က ပုဒ္ရဟန္းမင္းၾကီးဟာ ဥေရာပဘုရင္ေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားအေပၚမွာ အာဏာလႊမ္းမိုးခဲ႕ေလေတာ႕ သူတို႕ႏွစ္ေယာက္ဟာ အဲဒီဘြဲ႕ကို ရဖုိ႕အရမ္းအားထုတ္ခဲ႕တယ္။ အဲဒီကေန စပိန္စစ္ေၾကာေရးဆိုတဲ႕ တရားရံုးေပၚလာပါတယ္ ။ တုိတိုေၿပာရရင္ေတာ႕ သူတို႕အုပ္ခ်ဳပ္တဲ႕ တိုင္းၿပည္ထဲမွာရွိတဲ႕ ကက္သလစ္ခရစ္ယာန္မဟုတ္သူမ်ားအားလံုးကို ဖမ္းဆီးႏွိပ္စက္တဲ႕ တရားရံုးပါ။ ခရစ္ယာန္မွာေတာင္ ကက္သလစ္ၿဖစ္မွ လြတ္တာ။ ဂ်ဴးေတြ မြတ္စလင္ေတြ တၿခားခရစ္ယာန္ဂုိဏ္းကြဲကိုးကြယ္သူေတြဟာ ၿပည္ႏွင္ဒဏ္မခံခ်င္ရင္ ကက္သလစ္ဘာသာကို ေၿပာင္းရတယ္။ အဲလိုေၿပာင္းၿပီးတဲ႕သူေတြ သူတို႕တကယ္ယံုၾကည္ရာမူလဘာသာကို တိတ္တိတ္ေလး ခုိးကိုးကြယ္ေနမွာစိုးလုိ႕ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ စြမ္းအားရွင္ေတြသံုး၊ ေဖာ္ထုတ္၊ စစ္ေဆးတဲ႕ေနရာပါ။ ဆိုေတာ႕ကာ အဲလုိဖမ္းၿပီး စစ္တဲ႕အခါသံုးတဲ႕ ႏွိပ္စက္တဲ႕ နည္းေတြထဲမွာ အထက္မွာ ေၿပာခဲ႕တဲ႕ waterboarding ဆိုတာလည္း ပါပါတယ္။ ေရနဲ႕ႏွိပ္စက္တာမို႕ ကိုယ္ေပၚမွာ ဒဏ္ရာမက်န္ခဲ႕တာေၾကာင့္သိပ္ကို အၾကိဳက္ေတြ႕တဲ႕နည္းပါ။ေနာက္ပိုင္းမွာစစ္ေၾကာေရးေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ဒီနည္းကို သံုးခဲ႕ၾကတယ္။ ဒီနည္းဟာ ဂ်နီဗာ ကြန္ဗန္းရွင္း လူ႕အခြင့္အေရးေတြကို ခ်ိဳးေဖာက္တယ္လုိ႕ဆုိပါတယ္။ ဒီေတာ႕ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ ဒီနည္းကို သံုးဖုိ႕ စီအိုင္ေအကို အာဏာေပးခဲ႕တယ္လို႕သတင္းထြက္လာေတာ႕ အရမ္းကို နာမည္ပ်က္ပါေတာ႕တယ္။ အီရတ္စစ္ပြဲၿဖစ္ဖုိ႕အားေပးခဲ႕သူလုိ႕သတင္းၾကီးေနတဲ႕အခ်ိန္မွာ ဒီသတင္းကလည္း ထပ္ဆင့္နာမည္ပ်က္ေစခဲ႕တယ္။ ယခုအခ်ိန္ထိ ႏိုင္ငံေရးက အနားယူသြားတာေတာင္ သူ႕ကို ဒီကိစၥနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး ေ၀ဖန္မွဳေတြခံေနရတုန္းၿဖစ္ပါတယ္။
ရိုက္စ္ရဲ႕ အၿမဲတမ္းအေၿဖကေတာ႕ သူက အာဏာေပးခဲ႕တာလံုး၀မဟုတ္ပါဘူး။ သမၼတရဲ႕ခြင့္ၿပဳခ်က္ကို စီအုိင္ေအကို ယူသြားေပးရံုပါ တဲ႕။ သမၼတရဲ႕သေဘာကေတာ႕ အေမရိကန္ကို ဒုကၡေပးဖုိ႕လာတဲ႕သူမွန္သမ်ွကို နည္းမ်ိဳးစံုသံုးၿပီး ကာကြယ္မွာပါ လုိ႕လည္း ဘုရွ္ကို အၿမဲကာကြယ္ၿပီး ေၿပာတတ္ပါတယ္။
ေယာက္်ားေတြၾကီးစိုးတဲ႕ အိမ္ၿဖဴေတာ္ထဲေရာက္လာတဲ႕ ရိုက္စ္ဟာ သမၼတဘုရွ္ရဲ႕ အေရးေပးၿခင္းခံရေပမယ္႕စိန္ေခၚမွဳေတြနဲ႕လည္း ၾကံဳရပါတယ္။ သူနဲ႕မတည္႕ဘူးလုိ႕နာမည္ၾကီးတဲ႕တစ္ေယာက္ကေတာ႕ ကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီး ေဒၚနယ္ရမ္းစ္ဖဲလ္ Donald Rumsfeld ဆိုသူၿဖစ္ပါတယ္ ။ ရမ္းစ္ဖဲလ္က ရုိက္စ္ကို ႏိုင္ငံေရးသမားမဟုတ္ဘူး။ စာေပသမားသက္သက္။ ဆရာမလုပ္ေနတာဘဲေကာင္းတယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕မွာလုပ္ဖုိ႕မေကာင္းဘူး။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းကို ဘာမွမသိဘူးလုိ႕ ေ၀ဖန္တယ္။ ရိုက္စ္ကလည္း သူ႕ရဲ႕ စတန္းဖုိဒ္တကၠသိုလ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ရတဲ႕ အေတြ႕အၾကံဳဟာ မနည္းပါဘူး၊ ရမ္းစ္ဖဲလ္ဟာ လူမွဳေရးမွာ မညက္ဘူး လုိ႕ ၿပန္လည္ေခ်ပသတဲ႕။ ဒါေတြကေတာ႕ အိမ္ၿဖဴေတာ္ကထြက္တဲ႕သတင္းပါ။ အင္တာဗ်ဴးေတြမွာေတာ႕ ရိုက္စ္က သံတမန္ပီသစြာ ေဒၚနယ္ရမ္းဖယ္လ္နဲ႕ မတည္႕တဲ႕ ကိစၥကို ဘယ္ေတာ႕မွမေၿပာပါဘူး။ မီဒီယာေတြအမ်ားဆံုးကိုးကားၾကတာကေတာ႕ တခါက ေဒၚနယ္ရမ္းဖယ္လ္ဟာ ရိုက္စ္ေခၚတဲ႕ အစည္းအေ၀းကို သံုးၾကိမ္ေၿမာက္ေပၚမလာတာမို႕ လူေတြေရွ႕မွာ ရိုက္စ္က ရွက္ေဒါသထြက္ၿပီး ငိုတယ္လုိ႕ဆုိပါတယ္။ ေဒၚနယ္ရမ္းဖဲလ္ကို အဲဒီအေၾကာင္းေမးၾကေတာ႕သူက ရိုက္စ္ကို '' သူကဆရာမေလ၊ ထစ္ခနဲဆိုအစည္းအေ၀းေခၚရတာ၀ါသနာပါတယ္။ လူတိုင္းကို တသေဘာတည္းၿဖစ္ေအာင္လုပ္ခ်င္ေနတယ္ '' လုိ႕ဆိုသတဲ႕။ ဘီဘီစီအင္တာဗ်ဴးတစ္ခုမွာ ရိုက္စ္ကို အဲလုိငိုတယ္ဆိုတာ ဟုတ္လားလို႕ ေပၚတင္ေမးေတာ႕ ရိုက္စ္က ေမးတဲ႕သူကို က်မပံုက အဲလုိ စိတ္ခံစားမွဳေၾကာင့္ ငိုတတ္တဲ႕ပံု ေပါက္ေနလိုလား လုိ႕ ၿပန္ေမးၿပီး အဲဒီသတင္းမဟုတ္ေၾကာင္း၊ သူနဲ႕ ေရာ္နယ္ရမ္းဖယ္တုိ႕ဟာ အၿပင္မွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာခင္မင္သူမ်ားၿဖစ္ေၾကာင္း၊ ဒါေပမယ္႕အိမ္ၿဖဴေတာ္အတြင္းမွာေတာ႕ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီးနဲ႕ ကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီးတုိ႕ဆိုတာ သေဘာထားကြဲလြဲတာတခါတေလ ၿဖစ္တတ္တာမဆန္းေၾကာင္း ေၿပေၿပလည္လည္ ေၿဖတတ္ပါတယ္။ သို႕ေသာ္သူတုိ႕ႏွစ္ေယာက္ယွဥ္တြဲၿပီးရိုက္ထားတဲ႕ဓါတ္ပံုတစ္ခ်ိဳ႕ထဲမွာေတာ႕ႏွစ္ေယာက္လံုးၿမင္တဲ႕အတုိင္းပါဘဲ။

အရမ္းခ်စ္တာ

တုန္ေနတာဘဲ



ရိုက္စ္ကိုေ၀ဖန္ၾကတဲ႕အထဲမွာ အၾကီးဆံုးကေတာ႕ အီရပ္စစ္ပြဲအေၾကာင္းပါ။ စီအုိင္ေအ ေထာက္လွမ္းေရးက ႏဴကလီးယားလက္နက္မေတြ႕ပါဘူးဆိုတဲ႕ၾကားကစစ္ကို ဆက္တုိက္လုိ႕ပါ ။ အဲဒီအတြက္ ကြန္ဂရက္မွာလည္း အစစ္ခံရပါတယ္။ မီဒီယာေတြကလည္း သူကို တုိက္ခုိက္ၾကပါတယ္။ သူကေတာ႕ အဲဒီအေၾကာင္းကို အေမးခံရတုိင္း - ရန္သူကတုိက္မွာကို ထုိင္ေစာင့္ေနလုိ႕မရေၾကာင္း၊ အစိုးရတစ္ရပ္ဟာ လုပ္စရာရွိတာကို မတြန္႕မဆုတ္လုပ္ရမွာ ၿဖစ္ေၾကာင္း၊ သူတို႕အစိုးရအဖြဲ႕ဟာ ၿပည္သူေတြကို အတုိက္ခုိက္မခံရေအာင္ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ကာကြယ္ခဲ႕တာၿဖစ္ေၾကာင္း.......Today's headlines and the history judgement are hardly the same.ဒီေန႕သတင္းစာေတြမီဒီယာေတြက ေခါင္းစဥ္ေတြဟာ သမိုင္းရဲ႕ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္မဟုတ္ေၾကာင္း၊ ဘုရွ္အစိုးရဟာ ေရရွည္သမိုင္းမွာေတာ႕ နာမည္ေကာင္းရမယ္လုိ႕ထင္ေၾကာင္း ေၿပာတတ္ပါတယ္။
ရိုက္စ္ကို အိမ္ၿဖဴေတာ္ထဲမွာ Warrior Princess (စစ္သည္ေတာ္မင္းသမီး) လုိ႕ခ်စ္စႏိုး ေခၚၾကပါတယ္။၊ Steel Magnolia ရုပ္ရွင္ထဲ႕ ႏူးညံေပမယ္႕ ထက္ၿမက္မာေၾကာတဲ႕ ဇာတ္လုိက္မင္းသမီးပံုစံနဲ႕တူလုိ႕Steel Magnolia ( သံမဏိ Magnolia ပန္းေပါ့ ) စသည္စသည္ၿဖင့္ နာမည္ေတြေပးထားၾကပါတယ္။ အဲဒီထဲက '' အိမ္ၿဖဴေတာ္မွ ပန္းနက္ '' ဆိုနဲ႕ နာမည္ေၿပာင္ကေလး နာမည္ၾကီးလာရတာကေတာ႕ ရိုက္စ္ကို အရမ္းခုိက္ေနခဲ႕တဲ႕ တုိ႕မ်ားရဲ႕ ဇာတ္လုိက္ေက်ာ္ၾကီး ၂၀၁၁ ေအာက္တုိဘာလမွာ မရွဳမလွ အသတ္ခံလုိက္ရတဲ႕ လစ္ဗ်ားအားဏာရွင္ ကဒါဖီက ေပးခဲ႕တာပါ။ ေပးခဲ႕တာမွ ရိုက္္စ္အေၾကာင္းကို သီခ်င္းေရးၿပီးေတာ႕ကို ဒီနာမည္ကို ေပးခဲ႕တာဆိုဘဲ။ မိန္းမေတြဘယ္ႏွေယာက္ယူထားၿပီးမွန္းသူကိုယ္တုိင္ေတာင္ သိပံုမေပၚတဲ႕ကဒါဖီဟာ သူ႕လုိ အာဖရိက ဇစ္ၿမစ္ပါတဲ႕ ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ အိမ္ၿဖဴေတာ္က လူၿဖဴေတြကိုေတာင္ အမိန္႕ေပးႏိုင္တယ္။ ကမၻာ႕ေခါင္းေဆာင္ေတြကလည္း သူ႕စကားကို အေလးထားရတယ္ဆိုတာကို သိပ္ကို ဂုဏ္ယူၿပီး အေ၀းကေန ေပၚတင္ၾကီးကို ေၾကြၿပေနခဲ႕ပါသတဲ႕။လာသမ်ွ ဧည္႕သည္ေတာ္ေတြကို သူ႕ရဲ႕ အခ်စ္ေလး လီဇာ ဘယ္ေတာ႕လာမလဲဆိုတာတဖြဖြေမးသတဲ႕။ အဲဂ်ာဇီးယာက သူ႕ကို ဗ်ဴးတာတစ္ခုမွာ သူက '' ထိုင္ခုံုမွာ က်က်နနမွီၿပီး အမိန္႕ေတြေပးတတ္တဲ႕လီဇာေလးကို သိပ္ခ်စ္တာဘဲ '' ဆိုၿပီး တမ္းတမ္းတတ ေရရြတ္လုိက္ပါေသးတယ္။ ရိုက္စ္ကလည္း ကဒါဖီၾကီးသူ႕ကို ဒီလုိၿဖစ္ေနတာကို ၾကားေပမယ္႕အေၾကာင္းမရွိေတာ႕မသြားၿဖစ္ဘူး။ ငါ့ႏွယ္ၾကိဳက္မယ္႕အၾကိဳက္ခံရေတာ႕လည္း လူတုိင္းခ်ဥ္ဖတ္ၾကီးပါလား။ ငုိရမွာ ရီရမွာလားကိုယ္႕လူ။ ဒီလုိနဲ႕ ၂၀၀၈ က်မွ ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ အရမ္းကို အေရးၾကီးတဲ႕ ကိစၥသံုးေလးခုနဲ႕ လစ္ဗ်ားကို သြားဖုိ႕အေၾကာင္းေပၚလာပါတယ္။

ကဒါဖီနဲ႕Tripoli ၿမိဳ႕နန္းေတာ္ ဧည္႕ခန္းမွာ ေတြ႕စဥ္။

ကဒါဖီက သူ႕တဲ tent ထဲမွာေတြ႕ရေအာင္လုိ႕ဆိုေတာ႕ ေအာင္မေလး မလုပ္ပါနဲ႕မီးမီးေၾကာက္ေၾကာက္ ဆိုၿပီး ၿမိဳ႕ေတာ္ Tripoli က နန္းေတာ္ဧည္႕ခန္းထဲမွာေတြ႕ဖုိ႕ဘဲသေဘာလုိက္တယ္။ ရိုက္္္္ဟာ ဒီအခ်ိန္တုိေတြ႕ဆံုတဲ႕ ခဏအတြင္းမွာကို ကဒါဖီၾကီးတစ္ေယာက္ ဘယ္ေလာက္မူမမွန္ေၾကာင္း၊ ဘယ္ေလာက္စိတ္ရူးေပါက္ေနေၾကာင္းကို သိခဲ႕ပါတယ္။ အေကာင္းစကားေၿပာေနရင္းက ဘာၿဖစ္မွန္းမသိ ေဒါသတၾကီးနဲ႕ အခန္းထဲက စကားၿပန္ႏွစ္ေယာက္ကို အလုပ္ၿဖဳတ္ပစ္ပါသတဲ႕။ႏိုင္ငံေရးအေၾကာင္းေတြေၿပာဆိုၿပီးေနာက္ ညေနစာစားအၿပီးမွာ ကဒါဖီက သူ႕ကို ကိုယ္မင္းေလးအတြက္ ဗီဒီယိုတစ္ခု ဖန္တီးထားတယ္တဲ႕။ ဟိုက္...ၿပသာနာဘဲ။ ဘာဗီဒီယိုၾကီးပါလိမ္႕။ ညစ္ညစ္ပတ္ပတ္ေတြမ်ားလား။ တကယ္ေတာ႕ ဗီဒီယိုက အင္မတန္ရိုးသားတဲ႕အေၾကာင္းအရာေတြပါ။ ရိုက္စ္နဲ႕ ႏိုင္ငံအသီးသီးက ေခါင္းေဆာင္ေတြ ေတြ႕ဆံုတာကို ဟုိနည္းနည္းဒီနည္းနည္း ေပါင္းစပ္ၿပီး ေနာက္ခံသီခ်င္း " အိမ္ၿဖဴေတာ္မွ ပန္းနက္ A black flower in the White House " ဆိုတာကို ထည့္ထားတာပါ။ အဲဒါ ကိုယ္မင္းေလးအတြက္ လစ္ဗ်ားက နာမည္ၾကီး သီခ်င္းေရးဆရာကို တကူးတက ေရးခုိင္းထားတာ တဲ႕။ ရိုက္စ္လည္း ေတာ္ပါေသးရဲ႕ ဆိုၿပီး ဘာေၿပာရမွန္းမသိ အီလည္လည္နဲ႕ ထြက္လာခဲ႕ပါတယ္။ ကဒါဖီၾကီး မရွဳမလွအသတ္ခံရၿပီး ၿမိဳေတာ္ Tripoli က ကဒါဖီရဲ႕ နန္းေတာ္ကို လစ္ဗ်ား သူပုန္ေတြက ၀င္ေမႊေတာ႕ ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ရဲ႕ ဓါတ္ပံုေတြထည့္ထားတဲ႕ အယ္လ္ဘမ္ေတြ ထြက္လာပါတယ္။ အပ်ိဳၾကီးမမ ရိုက္စ္တစ္ေယာက္အတြက္ ရီရအခက္ ငိုရအခက္ အၿဖစ္ပါ။ သူ႕ကို အဲဒီအေၾကာင္းေမးတုိင္း သူရဲ႕ ကဒါဖီနဲ႕ အေတြ႕အၾကံဳကို ေၿပာၿပတုိင္း ပရိသတ္ေရာ သူပါ တေသာေသာပါဘဲ။ ထူးဆန္းပါေပ႕ကဒါဖီ။

ကဲ..စာဖတ္သူေရ။ ဒီေလာက္ဆိုရင္ေတာ႕ ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္အေၾကာင္းကို အနည္းနဲ႕ အမ်ားသိၾကၿပီလုိ႕ ယူဆပါတယ္။ ကိုယ္တုိင္ေရးအထုပၸတိေတြမွာေတာင္ အေၾကာင္းအရာတိုင္း အကုန္ထည့္ေရးတာမဟုတ္။ ဒီလုိ facebook က note ကေလးနဲ႕ေတာ႕ဘယ္လုိမွမၿပည္စံုႏိုင္ပါ။ဖတ္သူမ်ားအားလံုးကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

ဆက္ၿပီးသိခ်င္ေသးရင္ ရိုက္စ္ကိုယ္တုိင္ေရးအထုပ္ပတၱိႏွစ္အုပ္ရွိပါတယ္။ဒါက သူငယ္ငယ္ကအေၾကာင္းစာအုပ္။

ဒါကနိုင္ငံေရးနယ္ပယ္က ၾကီးစဥ္ဘ၀ အေၾကာင္း။ ရိုက္စ္နဲ႕ မေတာ္တဆလမ္းမွာေတြ႕ရင္စာအုပ္ေၾကာ္ၿငာခေတာင္းေပးဖုိ႕မေမ႕နဲ႕ေနာ္....D:.....။

credit By Springflower (Facebook)

အေမရိကန္၏ ပထမဆံုးလူမဲ အမ်ိဳးသမီး ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ သို႕မဟုတ္ အိမ္ၿဖဴေတာ္မွ ပန္းနက္တစ္ပြင့္ (အပိုင္း ၁ )

၆၆ ေယာက္ေၿမာက္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ ( ဟီလာရီကလင္တန္၏အေရွ႕)
ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ ဆုိတဲ႕ နာမည္ကို ၾကားရင္ ခ်စ္သူထက္ မုန္းသူမ်ားမွာ ေသခ်ာသေလာက္ပါဘဲ။ မုန္းဆုိ သူ႕ကို အီရတ္စစ္ပြဲၿဖစ္ေအာင္ ေမႊသူေတြထဲက တစ္ေယာက္လုိိ႕ယူဆသူေတြ မနည္းဘူးကုိး။ အထူးသၿဖင့္ အီရပ္စစ္ပြဲမွာ က်ဆံုးသြားတဲ႕ အေမရိကန္နဲ႕အေမရိကန္ဘက္က၀င္တုိက္လုိ႕က်သြားတဲ႕ဥေရာပ ၾသစေၾတးလ် စတဲ႕ႏိုင္ငံေတြကစစ္သားေတြရဲ႕က်န္ရစ္သူမိသားစုေတြအတြက္ေပါ႕။ စီအုိင္ေအေထာက္လွမ္းေရးသတင္းေတြက ဆာဒမ္ဟူစိန္ဆီမွာ ႏ်ဴကလီးယားမရွိဘူးလုိ႕ေၿပာတာကို ရိုက္စ္ကလက္မခံဘဲ ေခါင္းမာစြာနဲ႕ ၿငင္းခဲ႕လုိ႕စစ္ၿဖစ္ရတာလုိ႕ယံုၾကည္သူေတြအမ်ားၾကီးရွိတယ္။အဲဒီစစ္ေၾကာင့္ လူေတြမ်ားစြာေသၾကရသလုိ စစ္စရိတ္လည္း ေဒၚလာသန္းေထာင္နဲ႕ခ်ီကုန္ၿပီး တုိင္းၿပည္စီးပြားေရးကို အၾကီးအက်ယ္ထိခုိက္ခဲ႕တယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ႏ်ဴးကလီးယားလည္းမေတြ႕စစ္ေၾကာင့္စေတးလုိက္ရတဲ႕ဆံုးရွုံးမွုကလည္း မနည္းေတာ႕ဘုရွ္အစိုးရရဲ႕ ဂုုဏ္သိကၡာဟာ ကုန္းေကာက္စရာမရွိေအာင္က်ၿပီး အၾကီးအက်ယ္နာမည္ပ်က္ရသူေတြထဲမွာ ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီးၿဖစ္တဲ႕ ကြန္ဒိုလီဇာရုိက္စ္က ထိပ္ဆံုးမွာပါပါတယ္။ ္။သူ႕ကို စစ္ရာဇ၀တ္ေကာင္ ဆိုၿပီး ဆန္႕က်င္ဆႏၵၿပပြဲေတြ အေမရိကန္ေနရာအနွံအၿပားမွာ ၿဖစ္ခဲ႕တယ္။

၀၀၇ မွာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းကိစၥနဲ႕ ကြန္ဂရက္စ္ မွာ အစစ္ခံဖုိ႕ ၀င္လာတဲ႕ ရိုက္စ္ကို ေသြးေပတဲ႕လက္လုိ ၿဖစ္ေအာင္ အနီသုတ္ထားတဲ႕ လက္နဲ႕ စစ္ဆန္႕က်င္ေရးလွဳပ္ရွားသူအမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးက ေစာင့္ၿပီး မင္းဟာ စစ္ရာဇ၀တ္ေကာင္ဘဲ လုိ႕ ေအာ္ဟစ္ခဲ႕ပါတယ္။ လံုၿခံဳေရးရဲေတြက အခ်ိန္မီတားၿပီး အမ်ိဳးသမီးကို အတင္းေခၚထုတ္သြားေပမယ္႕ ခန္းမတစ္ခုလံုး ရုတ္ရုတ္သဲသဲ ၿဖစ္သြားခဲ႕စဥ္ ။

အခုထိတုိင္ ႏိုင္ငံေရးက အနားယူသြားေပးမယ္႕သူသြားေလရာမွာ ေ၀ဖန္မွုေတြနဲ႕ မၿပတ္ေတြ႕ေနရဆဲပါ။ ဒါေပမယ္႕ေကာင္းတဲ႕သူတုိင္း အကုန္ေကာင္းႏိုင္ခဲသလုိ ဆုိးတဲ႕သူတုိင္းလည္း အကုန္ဆုိးတယ္လုိ႕မရွိပါဘူး။ သူမဟာ ေလးစားဦးညႊတ္စရာေကာင္းတဲ႕သူမဟုတ္ေပမယ္႕ အင္မတန္အႏွိမ္ခံရတဲ႕ လူမည္းဘ၀ကေန ကမၻာေပၚမွာ ပါေလရာ ငါးပိခ်က္ လူတြင္က်ယ္ လုပ္ႏိုင္တဲ႕ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ နိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီးရာထူးထိ ေရာက္ေအာင္ လွမ္းတက္ႏိုင္ခဲ႕တဲ႕ အတြက္ အားက်ခ်ီးက်ဴးသူေတြကေတာ႕ ဒုနဲ႕ ေဒးပါဘဲ။လူမဲေတြထဲက ႏုိင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီးတက္ၿဖစ္တဲ႕ ပထမဆံုးလူမဲအမ်ိဳးသမီးၿဖစ္ပါတယ္။ ကမၻာေက်ာ္ တုိင္းမဂၢဇင္းၾကီး က ႏွစ္စဥ္ ၿပဳစုတဲ႕ ကမၻာ႕ ၾသဇာအရွိဆံုးပုဂၢိဳလ္ ၁၀၀ စာရင္း ( list of the world's 100 most influencial people ) မွာ ၄ ၾကိမ္ေဖာ္ၿပၿခင္းခံရဖူးတယ္။ ကမၻာေက်ာ္ Forbes မဂၢဇင္းၾကီးက ရိုက္စ္ကို ၂၀၀၄ နဲ႕ ၂၀၀၅ ကမၻာ႕ ၾသဇာအၾကီးဆံုး အမ်ိဳးသမီး ( the most powerful woman in the world ) အၿဖစ္ ေဖာ္ၿပခဲ႕ဖူးတယ္။

အခုလက္ရွိ ႏိုင္ငံေရးကအနားယူသြားေပမယ္႕ ပညာေရးေလာကမွာ ထိတ္ထိတ္က်ဲ ဟားဗတ္ကဲ႕သို႕တကၠသိုလ္ၾကီးေတြက တကူးတကဖိတ္ၾကားခံရတဲ႕ႏိုင္ငံေရး သိပၸံပညာရွင္ပါ။ သူသြားၿပီး ေဟာေၿပာတဲ႕ တကၠသိုလ္ေတြမွာ အၿမဲတမ္းလုိလုိ ခန္းလံုးၿပည့္လာနားေထာင္ၾကသလို အခန္းၿပင္ကေန သူ႕ကို ဆႏၵၿပကန္႕ကြက္တဲ႕သူေတြလည္း အၿမဲတမ္းရွိပါတယ္။ ကဲ..ဒီလုိ လူေတြကို အားလည္းက်ေစ မုန္းလည္း မုန္းေစတဲ႕ ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္အေၾကာင္းကို တုိ႕အားလံုးကို အေထာက္အကူ ၿပဳမယ္႕ဘက္ကေန ေလ႕လာၾကည့္ရေအာင္။( သပြတ္အူလုိ ရွုပ္တဲ႕ႏိုင္ငံေရးေတြကိုေတာ႕ ခဏေဘးဖယ္ထားလုိက္ၾကစို႕။ စီအုိင္ေအေထာက္လွမ္းေရးဘာလုပ္တယ္ဆိုတာ သမၼတေတာင္ အကုန္သိတဲ႕ကိစၥမဟုတ္ဘူးမဟုတ္လား။ ဒို႕လုိ ပိစိေကြးေလးေတြကအဖုိ႕ေတာ႕ ရွိတဲ႕ဦးေႏွာက္ေလးေတြကို အက်ိဳးရွိရာမွာ သံုးၿပီး အတုယူစရာေလးေတြ ရွာၾကည့္ရေအာင္။ )

ဟားဗတ္တကၠသိုလ္ေဟာေၿပာပြဲတစ္ခုမွ ရိုက္စ္ ။

အမည္အၿပည္႕အစံု ...........ကြန္ဒိုလီဇာ ရိုက္စ္ ( Condoleezza Rice )

မ်ိဳးရိုးအမည္ .....ရိုက္စ္ ( Rice )

ေမြးရပ္ဇာတိ .....ဘာမင္ဟန္ၿမိဳ႕ ( Birmingham ) ၊အာလာဘားမား ( Alamabama ) ၿပည္နယ္ ၊အေမရိကန္ၿပည္ေထာင္စု

ေမြးသကၠရစ္ .....၁၉၅၄ ႏို၀င္ဘာ ၁၄

ပညာအရည္အခ်င္း ....ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ( B.A and Ph.D in Political Science , University of Denver )

.....( M.A in Political Science ,University of Notre Dame )

ပညာေရးရာထူး ......Professor,Provost at Standford University

ႏိုင္ငံေရးရာထူး ......ဆိုဗီယက္အေရး ကၽြမ္းက်င္သူ Soviet expert ( Bush Senior လက္ထက္ )
......သမၼတ George W.Bush လက္ထက္ ႏိုင္ငံေတာ္ လံုၿခံဳေရး အၾကံေပး National Sicurity Advisor

......သမၼတ George W.Bush လက္ထက္ ႏိုင္ငံၿခားေရး ၀န္ၾကီး Secratary of State

ကၽြန္မိသားစု တစ္စု

ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ရဲ႕ အေၾကာင္းကို ေၿပာရရင္ သူ႕ရဲ႕ လူမဲဇစ္ၿမစ္ကို ခ်န္ထားလို႕မရပါဘူး။ သူ႕အဖုိးအဖြားေတြဟာ ကၽြန္ေခတ္မွာ ေမြးတဲ႕ လူမဲေတြ ၿဖစ္ၿပီး သူ႕အေဖအေမလက္ထက္မွာလည္း ကၽြန္ေခတ္မေပ်ာက္ေသးပါဘူး။ သူ႕အေဖရဲ႕ အဖြား ( ရိုက္စ္ရဲ႕ အဖီး) ဟာ ကၽြန္ေပမယ္႕ ကံေကာင္းခ်င္ေတာ႕ စာဖတ္တတ္သူ ၿဖစ္တယ္ ။ မ်က္စိတစ္ဆံုးၿမင္တတ္တဲ႕ ရိုက္စ္ရဲ႕ အဖီးဟာ အဲဒီေခတ္မွာ ကၽြန္ၿဖစ္ရေပမယ္႕ သူ႕ရဲ႕ ေနာက္မ်ိဳးဆက္ေတြ လြတ္လပ္သူေတြအၿဖစ္ ေနႏိုင္ဖုိ႕အတြက္ ပညာေရးဟာ သိပ္အေရးၾကီးတယ္ဆိုတာကို သိခဲ႕တယ္ ။ပညာတတ္ရင္ ဘ၀ကို ေၿပာင္းလဲႏိုင္တယ္လုိ႕ လံုး၀ယံုၾကည္သူၿဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ သူ႕သားသမီးေတြအားလံုး (ရိုက္စ္အဖုိးအပါအ၀င္ ) ကို စာဖတ္တတ္ေအာင္ သင္ေပးခဲ႕တယ္ ။ ရိုက္စ္ရဲ႕အဖုိး ဂၽြန္ဟာလည္း သူ႕အေမရဲ႕ ေက်းဇူးေၾကာင့္ စာဖတ္တတ္ၿခင္း ဆိုတာကို အင္မတန္မွ တန္ဖုိးထားခဲ႕တယ္ ။ အခုဒီစာကို ဖတ္ေနသူေတြအားလံုးဟာ စာဖတ္တတ္လုိ႕သာ ဒီအေၾကာင္းကို ဖတ္ေနတာေပါ့ေနာ္ ။ ဒီေတာ႕ က်မတုိ႕ဟာ ရိုက္စ္ရဲ႕ ဖုိးဖုိးဖီးဖီးေတြ တခုတ္တရ သင္ခဲ႕ရတဲ႕ စာဖတ္တတ္ၿခင္းဆိုတာကို ပိုင္ဆိုင္ထားတယ္ ။ အဲဒီ စာဖတ္တတ္ၿခင္း ဆိုတာၾကီးဟာ အင္မတန္ တန္ဖုိးၾကီးတယ္ဆိုတာမေမ႕ဖုိ႕ သတိေပးပါရေစ။ ဒီစာဖတ္တတ္ၿခင္းဆိုတဲ႕ ေသာ႕နဲ႕ ဗဟုသုတုတံခါးေပါက္ေတြကို တစ္ေပါက္ၿပီးတစ္ေပါက္ ဖြင့္သြားၿပီး ဘ၀ကို ေၿပာင္းလဲႏိုင္လုိ႕ပါဘဲ။

ဆက္ေၿပာရရင္ စာဖတ္တတ္တဲ႕ ရိုက္စ္ ရဲ႕ အဖုိး ဂၽြန္ဟာ လယ္ငွားလုပ္သူပါ။ ေန႕စဥ္ေန႕တုိင္း လယ္ထဲမွာ ရုန္းရေပမယ္႕ အတန္းစာဆယ္တန္းကို မၿဖစ္ၿဖစ္ေအာင္ တက္ခဲ႕တယ္ ။ ၁၉ နွစ္သားမွာ ဂၽြန္ဟာ ေကာလိပ္တက္ဖုိ႕ ဆံုးၿဖတ္လုိက္တယ္။ လူမဲတစ္ေယာက္ဟာ ေကာလိပ္ကို ဘယ္လုိနည္းနဲ႕ တက္လုိ႕ရသလဲဆုိတာကို သူဟာ စတင္စံုစမ္းပါေတာ႕တယ္။ ဒီေတာ႕ သူတုိ႕ေနတဲ႕ ၿမိဳ႕ေလးနဲ႕ မုိင္ ၃၀ ေလာက္အကြာမွာ ဘာသာေရးေကာလိပ္တစ္ခုရွိတယ္ဆုိတာကို သိလာတယ္ ။ ဒီေတာ႕သူဟာ အဲဒီမွာ ပထမႏွစ္ကို သြားတက္တယ္။ ပထမႏွစ္စာသင္ခအတြက္ သူလယ္ကထြက္တဲ႕ ၀ါဂြမ္းကို ေပးလုိက္ရတယ္ ။ ဒုတိယႏွစ္က်ေတာ႕ ေပးစရာ ၀ါဂြမ္းမက်န္ေတာ႕ဘူး ။ေက်ာင္းကလည္း သူ႕ကို ဒီအတုိင္းေတာ႕ အလကားေပးမတက္ႏိုင္ဘူးလုိ႕ ေၿပာလာပါတယ္ ။ဒီေတာ႕ သူဟာ အခေၾကးေငြမေပးရဘဲ ေကာလိပ္ဆက္တက္ရမယ္႕နည္းကို စံုစမ္းၾကည့္ေတာ႕ သင္းအုပ္ဆရာလုပ္ရင္ေတာ႕ ပညာသင္ဆုကို ရႏိုင္တယ္လို႕ေၿပာၾကတယ္။ ဒီေတာ႕သူက --ဟာ ..အေတာ္ဘဲ ။ က်ေနာ္လည္း သင္းအုပ္ဆရာ လုပ္ခ်င္ေနတာနဲ႕ --ဆုိၿပီး ေခ်ာ္လဲေရာထုိင္လုပ္လုိက္ပါသတဲ႕ ။ဒီလုိနဲ႕ဘဲ သူ ဟာ ပညာတတ္ခ်င္တဲေဇာနဲ႕ သင္းအုပ္ဆရာၿဖစ္လာတယ္ ။ သူ႕ရဲ႕ပညာေရးကို အင္မတန္ တန္ဖုိးထားခဲ႕ၿခင္းဟာ ရိုက္စ္အပါအ၀င္ ေနာက္ပိုင္းမ်ိဳးဆက္ေတြ ထိတ္ထိတ္ၾကဲ ပညာတတ္ၿဖစ္လာရၿခင္းရဲ႕ အဓိက အေၾကာင္းတစ္ခုပါဘဲ ။ ရိုက္စ္တစ္ေယာက္တင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ထိပ္တန္းရာထူးမ်ိဳးကို ရခဲ႕တာမဟုတ္ပါဘူး။ သူ႕ရဲ႕ ေမာင္ႏွမ၀မ္းကြဲေတြထဲမွာ ေရွ႕ေနေတြ၊ ကမၻာ႕ဘဏ္ရဲ႕ ထိတ္တန္းေနရာရထားသူေတြ၊ တကၠသိုလ္ဆရာဆရာမေတြ ပါပါတယ္လုိ႕ ရိုက္စ္က အင္တာဗ်ဳးေတြမွာ မၾကာခဏ ေၿပာေလ႕ရွိတယ္ ။

ကၽြန္ေခတ္ ၀ါခင္းထဲမွ လူမဲကၽြန္မ်ား



ဂၽြန္ဟာ သင္းအုပ္ဆရာေပမယ္႕ ဘာသာေရးကုိခ်ည္း ေဟာေၿပာေနတာမ်ိဳးမဟုတ္ဘဲ သူ႕ဘုရားေက်ာင္းေလးရဲက ေဘးမွာ Sunday School ဖြင့္ၿပီး ကေလးေတြကို ပညာသင္ေပးတယ္။ သူေၿပာင္းရတဲ႕ ေနရာတုိင္းမွာ ဘုရားေက်ာင္းေဘးမွာ Sunday School ကို မၿဖစ္မေနဖြင့္တယ္။ သူကိုယ္တုိင္ ေက်ာင္းဆရာဆရာမေတြနဲ႕ သြားၿပီး ညွိႏိုွင္းတုိင္ပင္တယ္။ကေလးကို ေက်ာင္းမထားတဲ႕ မိဘေတြရဲ႕အိမ္ကို ကိုယ္တုိင္သြားၿပီး ကေလးကိုေက်ာင္းထားဖုိ႕ေၿပာတယ္။ ကေလးေတြအတြက္ပညာသင္ဆုရေအာင္ လုပ္ေပးတယ္။ ဆရာ ဆရာမေတြကလည္း သူ႕ရဲ႕ Sunday School မွာလာၿပီး ကူညီၾကတယ္။
သူ႕သားသမီးအရင္းေတြၿဖစ္တဲ႕ရုိက္စ္ အေဖနဲ႕ အေဒၚတုိ႕ ပညာတတ္ၿဖစ္လာတယ္ဆုိတာ ေၿပာဖုိ႕လုိမယ္မထင္ေတာ႕ပါဘူးေနာ္ ။ရိုက္စ္အေဖက ေကာလိပ္တတ္ၿပီး သင္းအုပ္ဆရာၿဖစ္လာၿပီး ပညာၿဖန္႕ၿဖဴးေရးအလုပ္ကို ဆက္လုပ္ခဲ႕တယ္။ ရိုက္စ္ရဲ႕ အေဒၚ ေတေရဇာ ကေတာ႕ ပညာအရာမွာပိုၿပီး လ်ွမ္းလ်ွမ္းေတာက္ ၿဖစ္ခဲ႕ပါတယ္ ။ဘာေၾကာင့္လဲဆုိေတာ႕ သူဟာ တကၠသိုလ္ဒီဂရီထိရခဲ႕ၿပီး ၁၉၅၂ မွာ အဂၤလိပ္ ဗစ္တုိးရီးယန္းစာေပ ( Victorian literature ) နဲ႕ Ph.D ဘြဲ႕ကို ရခဲ႕တဲ႕ ပထမဆံုး လူမဲအမ်ိဳးသမီးၿဖစ္လာတယ္ ။ ဗစ္တုိးရီယန္းေခတ္မွာ လ်ွမ္းလ်ွမ္းေတာက္ေက်ာ္ၾကားခဲ႕တဲ႕ စာေရးဆရာ Charles Dickens အေၾကာင္းကို စာအုပ္ေတြ ေရးခဲ႕တယ္။

န္ဒိုလီဇာ ရိုက္စ္နဲ႕ သူ႕အေမ



ရိုက္စ္ဟာ အခု အခ်ိန္ထိ သူ႕အဖုိးအေၾကာင္းကို တသသ ေၿပာေနရတဲ႕ အေၾကာင္းတစ္ခုရွိတယ္ ။ ဒုတိယကမၻာစစ္အၿပီးမွာ ၂၀ ရာစုရဲ႕ အၾကီးဆံုး စီးပြားပ်က္ကပ္ၾကီးဆုိက္ေရာက္လုိ႕လူေတြငတ္ၿပတ္ေနခ်ိန္မွာ ရိုက္စ္အဖုိးဟာ တစ္ေန႕ ေတာ႕ေရႊေရာင္ေဖာင္းၾကြစာလံုးေတြပါၿပီး သားေရအဖံုးတပ္ထားတဲ႕ရွိတ္စပီးယား၊ ဗစ္တာဟူဂို နဲ႕တၿခားနာမည္ၾကီးစာေရးဆရာေတြေရးတဲ႕ စာအုပ္ၾကီးကိုးအုပ္ပိုက္ၿပီး ၀မ္းသာအားရ အိမ္ၿပန္လာတယ္။ သူ႕မိန္းမၿဖစ္သူက ေခတ္ပ်က္ၾကီးထဲမွာ မိသားစုစား၀တ္ေနေရးကို စီမံေနရသူပီပီ အဲဒါေတြ ရွင္ဘယ္ေလာက္ေပးၿပီး ၀ယ္လာတာလဲ လုိ႕ အလန္႕တၾကားေမးပါတယ္ ။ ေဒၚလာ ၉၀ ပါတဲ႕ ( လြန္ခဲ႕တဲ႕ အႏွစ္ ၈၀ ေလာက္က ေဒၚလာ ၉၀ ရဲ႕ တန္ဖုိးကို မွန္းၾကည့္ပါ )။ စိတ္မပူပါနဲ႕ မိန္းမရယ္ ။တစ္လ ၃ ေဒၚလာႏွုန္းနဲ႕ သံုးနွစ္ေလာက္ ဆပ္ရင္ ေက်သြားမွာပါ တဲ႕ ။ သူ႕မိန္းမက အတင္းၿပန္သြားေပးခုိင္းေပမယ္႕ သူေခါင္းမာစြာနဲ႕ ယူထားလုိက္တယ္ ။အဲဒီစာအုပ္ေတြထဲက အသက္နဲ႕ကိုယ္ ၿမဲေနခဲ႕တဲ႕ ငါးအုပ္ဟာ အခုထက္ရွိ Standford တကၠသိုလ္က ရိုက္စ္ရဲ႕ ရံုး ဧည္႕ခန္းထဲက စားပဲြေပၚမွာ ရွိေနပါေသးတယ္ ။ ရိုက္စ္ ႏိုင္ငံေရး သိပံၸနဲ႕ Ph.D ရတဲ႕ေန႕မွာ ရိုက္စ္ အေဖက ဒီစာအုပ္ေတြကို လက္ေဆာင္အေနနဲ႕ လက္ဆင့္ကမ္းခဲ႕တာပါ ။

ဖေဖ ေမေမ နဲ႕ ရိုက္စ္

ရိုက္စ္ အေမဘက္ကလည္း ပညာနဲ႕ပတ္သက္ရင္ မေခပါဘူး။ ရိုက္စ္ အေမဖက္က အဖုိးဟာ ေကာလိပ္ ပညာတတ္ေတာ႕မဟုတ္ခဲ႕ဘူး။ ဒါေပမယ္႕စီပြားေရးေတာ႕ အမ်ိဳးမ်ိဳးလုပ္တတ္ခဲ႕တယ္။ ေက်ာက္မီးေသြးက်င္းမွာ အင္ဂ်င္နီယာအၿဖစ္လုပ္ခဲ႕ၿပီး ပိတ္ရက္ေတြမွာ အိမ္ေတြလုိက္ေဆာက္ေပးတယ္ ။အခါအာေလ်ာ္စြာလည္း ပန္းပဲအလုပ္ကို လုပ္ေလ႕ရွိတယ္ ။ ရိုက္စ္အဖြားကေတာ႕ သူ႕ေခတ္မွာဆို ပညာတတ္လုိ႕ ေၿပာလုိ႕ရပါတယ္။ ဂီတေက်ာင္းဆင္းၿဖစ္ၿပီး စႏၵရားကို ကၽြမ္းကၽြမ္းက်င္က်င္သင္ယူတတ္ေၿမာက္ခဲ႕တယ္။ သူတို႕ေခတ္မွာ ဒီေလာက္တတ္တာဟာ နည္းတဲ႕အဆင့္မဟုတ္ပါဘူး။

အေမနဲ႕ အဖြားကဲ႕သို စႏၵရား၀ါသနာပါသူ

ဒီေနရာမွာ ရီစရာလည္းေကာင္း အတုယူစရာလည္း ေကာင္းတဲ႕အၿဖစ္တစ္ခုရွိပါတယ္။ ရုိက္စ္အေမမွာ ေမာင္နွမငါးေယာက္ရွိတာ ႏွစ္ေယာက္ဘဲ ပညာကို တည္႕တည္႕မတ္မတ္ ေရွာေရွာ ရွဴရွဴ ဆံုခန္းတုိင္ခဲ႕တယ္။ ေနာက္သံုးေယာက္ၿဖစ္တဲ႕ ရိုက္စ္ရဲ႕ဦးေလးႏွစ္ေယာက္နဲ႕ အေဒၚတစ္ေယာက္ဟာ ပညာတစ္ပိုင္းတစ္စမွာ လမ္းလြဲမလိုၿဖစ္ခဲ႕တယ္ ။ အေၾကာင္းကေတာ႕ ရိုက္စ္ရဲ႕ ဦေလးတစ္ေယာက္ဟာ ေကာလိပ္ တစ္၀က္တစ္ပ်က္မွာ အိမ္ေထာင္က် ကေလးတစ္ေယာက္ရၿပီး တၿခားနယ္ကို စီးပြားရွာဖုိ႕ထြက္သြာခဲ႕ပါသတဲ႕။ သားသမီးေတြအားလံုး ပညာတတ္ၿဖစ္ရမယ္လို႕စိတ္ပိုင္းၿဖတ္ထားတဲ႕ ရိုက္စ္ အဖုိးဟာ သူ႕သားထြက္သြားတဲ႕ ပင္စာေဗနီးယားၿပည္နယ္ထိ တကူးတကကို ၿပန္လုိက္ေခၚၿပီး ေကာလိပ္ကို ၿပန္အပ္ခဲ႕တယ္။ ပညာသင္ဆုေလ်ာက္ေပးခဲ႕တယ္ ။ဒီလုိနဲ႕ရိုက္စ္ ဦေလးဘြဲ႕ရသြားခဲ႕တယ္။ ေနာက္ဦးေလးတစ္ေယာက္ကလည္း တကၠသိုလ္ကို ေရာက္ၿပီးမွ တစ္၀က္တစ္ပ်က္နဲ႕ ေက်ာင္းထြက္သြားၿပန္ပါတယ္ ။ရိုက္စ္တုိ႕ အဖုိးဟာ အရင္နည္းအတုိင္း သားကိုလုိက္ေခၚ ေက်ာင္းၿပန္အပ္ ၿပီး ဘြဲ႕ရေစခဲ႕တယ္ ။ ေနာက္ဆံုးတစ္ေယာက္ၿဖစ္တဲ႕ ရိုက္စ္အေဒၚလည္း ထုိ႕နည္းလည္းေကာင္းပါဘဲ၊ ေက်ာင္းကထြက္ၿပီး နယူးေယာက္က ခ်စ္ခ်စ္ဆီကို ထြက္သြားပါသတဲ႕ ။ ရိုက္စ္တုိ႕အဖုိးလည္း ဘာရမလဲ ။ အရင္လုိဘဲ ရထားတတန္စီးၿပီး သမီးကို လုိက္ေခၚ ေကာလိပ္ၿပန္ပိုလုိက္တာ႕ေနာက္ဆံုး ေကာလိပ္ဘြဲတင္မက မာစတာဘြဲ႕တင္မကဘဲ Ph.D အထိရလုိ႕ အခုဆို ဆရာမၿဖစ္ေနပါၿပီ ။ဒီေလာက္ဆိုရင္ ေဟာဒီစာရဲ႕ ဇာတ္လိုက္မမ ၿဖစ္တဲ႕ ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ရဲ႕ ဘုိးဘြားေဆြမ်ိဳးေတြအေၾကာင္းကို ပရိသတ္ၾကီး ရိပ္ဖမ္းသံဖမ္းေတာ႕သိၾကၿပီလုိ႕ ထင္ပါတယ္ ။ဟုတ္ပါတယ္။ သူတုိ႕ဟာ ပညာအတြက္ကို ဘာမဆိုလုပ္မယ္ဆုိတဲ႕အထဲမွာ ပါပါတယ္။( တင္စားၿပီးေၿပာတာေနာ္။ ပညာအတြက္ဆုိ ဟုိဟာေကာလုပ္မလား ဒီဟာေကာလုပ္မလား။ စပြန္ဆာေကာယူမလားလုိ႕ ကပ္မေတြးပါနဲ႕ဦး။ ေၿပာခ်င္တာလမ္းလြဲကုန္ဦးမယ္။ )။ ေၿပာခ်င္တာက ဘုိးေဘးေတြလက္ထက္မွာ သူမ်ားခုိင္းဖတ္ကၽြန္ၿဖစ္ခဲ႕ရတယ္ ။ အေဖေတြလက္ထက္မွာ လူမဲေတြလြတ္လပ္ေရး ရလာၿပီဆိုေပမယ္႕ အဖိႏွိပ္ခံရတုန္းပါဘဲ ။ဒီဘ၀ေတြက လြတ္ဖုိ႕ပညာသာကိုးကြယ္ရာဆိုတာကို သေဘာေပါက္တဲ႕ လူေတြပါ ။ပညာရဲ႕ ေၿပာင္းလဲႏိုင္တဲ႕ ပါ၀ါအေပၚမွာ အၾကြင္းမဲ႕ယံုၾကည့္ခဲ႕ၾကတယ္။ယံုၾကည္တဲ႕ အတုိင္းလည္း ၿဖစ္ေအာင္လုပ္ခဲ႕ၾကတယ္။ ဘယ္ေလာက္မ်ားလည္းဆုိရင္ ရိုက္စ္ငယ္ငယ္တုန္းက ရွိစုမဲ႕စုပိုက္ဆံနဲ႕ မၾကာခဏဆုိသလုိ မိသားစုေပ်ာ္ပြဲစားထြက္ၾကပါသတဲ႕။ သူ႕အေဖနဲ႕ အေမဟာ တစ္ဦးတည္းေသာသမီးရိုက္စ္တင္မက ရိုက္စ္ရဲ႕၀မ္းကြဲေမာင္ႏွမေတြကိုပါ သူတုိ႕ေပ်ာ္ပြဲစားထြက္တာမွာေခၚသြားေလ႕ရွိတယ္။ ေပ်ာ္ပြဲစားထြက္တယ္ဆုိလုိ႕ ၿမကၽြန္းသာတုိ႕ ဟက္ပီးေ၀ါလ္တုိ႕ သြားတယ္ထင္လားဟင္ ။ ကေလးေတြကို ေကာလိပ္ေတြ တကၠသိုလ္ေတြရဲ႕ Campus ေတြကို သြားၿပၾကတာပါတဲ႕။ တခါတေလ သူတုိ႕ၿမိဳ႕နဲ႕ မိုင္ရာခ်ီေ၀တဲ႕တကၠသိုလ္ေကာလိပ္ေတြကို လုိက္ၿပေလ႕ရွိတယ္။ ေကာလိပ္ဆိုတာ တစ္ခ်ိန္မွာ မၿဖစ္မေနသြားရမယ္႕ေနရာတစ္ခုလုိ႕ကို ကေလးေတြရဲ႕ ေခါင္းထဲမွာ စြဲေနေစခဲ႕တယ္။ ရိုက္စ္ အင္တာဗ်ဴးေတြမွာ သူ႕ဘ၀အေၾကာင္းကို ေၿပာတုိင္း မၾကာမဏထည့္ေၿပာေလ႕ရွိတာက '' က်မမိဘေတြက က်မကို ေကာလိပ္တက္ခ်င္သလား'' လုိ႕ဘယ္ေတာ႕မွ မေမးပါဘူး ။ '' ဘယ္ေကာလိပ္ကိုတက္မလဲ '' လုိ႕သာ ေမးတာပါ တဲ႕။ ရိုက္စ္နဲ႕ အတူပညာသင္ခဲ႕တဲ႕ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းေတြဟာလည္း အခုဆုိရင္ ပညာတတ္ေတြ ၿဖစ္လုိ႕ ရာထူးၾကီးၾကီးေတြမွာ တင့္တင့္တယ္တယ္ ေနႏိုင္ၾကသူေတြပါ ။သူတုိ႕အားလံုးတစ္ညီတစ္ညြတ္ထဲ ေၿပာေလ႕ရွိတာကေတာ႕ ရိုက္စ္ မိဘ ေတြရဲက ေက်းဇူးဟာ သူတုိ႕အေပၚအမ်ားၾကီးတင္ေနပါတယ္ တဲ႕။

အသက္ ၃၈ ႏွစ္တြင္ Standford တကၠသိုလ္၏ အသက္အငယ္ဆံုးအမ်ိဳးသမီး provost ၿဖစ္စဥ္



ရိုက္စ္အေဖရဲ႕ ဘုရားေက်ာင္းမွာ အဂၤါနဲ႕ ၾကာသာပေတးေန႕ညတုိင္းလည္း ေက်ာင္းေတြက ဆရာဆရာမေတြလာၿပီးလုပ္အားေပးၾကတယ္။ သခ်ၤာ၊ သပံၸ ၊ ဘာသာစကားေတြကို သင္ေပးၾကတယ္။ ရိုက္စ္အေမက စႏၵရားနဲ႕အဂၤလိပ္စာသင္တယ္။ အနီးအနားက ကေလးေတြနဲ႕ တရံုးရံုးပါဘဲ။ ဒီလုိနဲ႕ အနီးအနားက ပိုက္ဆံမဲ႕အႏွိမ္ခံလူမဲေတြအားလံုးအတြက္ ပညာေရးအ၀န္းအ၀ိုင္းကို ဖန္တီးေပးခဲ႕တယ္။ ၿဖစ္ခ်င္ေတာ႕ ရိုက္စ္တုိ႕ အာဖရိကကလာတဲ႕လူမည္းခရစ္ယာန္ေတြက ဘုရားေက်ာင္းမွာ သီခ်င္းၿမဴးၿမဴးၾကြၾကြေတြနဲ႕ ကခုန္တာလုပ္လုိ႕ရတယ္။ ဒါေတြကလည္း ကေလးေတြကို ဆြဲေဆာင္မွဳ ၿဖစ္ေစခဲ႕တယ္။ ရုိက္စ္အေဖကိုယ္တုိင္ ( ရိုက္စ္အဖုိးလုပ္ခဲ႕သလုိ ) အိမ္ေတြကို သြားၿပီး ကေလးေတြကို ေက်ာင္းပို႕ဖုိ႕ မိဘေတြကို ေၿပာတယ္။ ပညာသင္ဆုေတြေလ်ာက္ေပးတယ္။ သူတုိ႕သင္ေပးလုိက္တဲ႕ကေလးေတြဟာ ေနာက္ပိုင္းမွာ နာမည္ၾကီး အားကစားသမားေတြ၊ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းအုပ္ေတြ ၊ပူလစ္ဇာဆုရ စာေရးဆရာေတြ ၊နာမည္ၾကီး ဂ်ာနယ္လစ္ေတြ ၊ ေဆးရံုအုပ္ေတြ စာၾကည့္တုိက္မွဳးေတြ ၿဖစ္လာခဲ႕ၾကတယ္ ။
လုိ ပညာန႕ံသင္းထံုတဲ႕ အသိုင္းအ၀ုိင္းၿဖစ္ေအာင္ လုပ္ရတာ မလြယ္ပါဘူး။ ဒီေလာက္လုပ္ေပးမွေတာ႕ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး တက္ၿဖစ္တာ မဆန္းပါဘူးေလ ..ငါသာဆုိ သမၼတေလာက္ေတာ႕အသာေလး ၿဖစ္ပါတယ္လုိ႕ စာဖတ္သူ ေတြးေနေလာက္ၿပီနဲ႕တူတယ္။ ေတြးပါ။ ေတြးပါ။ တားပါဘူး။ ေလထဲတုိက္အိမ္ေဆာက္ရတာ ပိုက္ဆံေပးရတာ မွတ္လုိ႕။ ဒါေပမယ္႕ ရိုက္စ္ေမြးလာတဲ႕ ေခတ္ကို နည္းနည္းေလ႕လာၾကည့္ရေအာင္။

မဲေတြကို အၾကမ္းဖက္ႏွိပ္ကြပ္ေသာ လူၿဖဴမ်ား။

ကၽြန္စနစ္ကို ပ်က္သုန္းသြားေစတဲ႕ အေမရိကန္ၿပည္တြင္းစစ္ဟာ ၁၈၆၅ မွာၿပီးတယ္။ ဒီေတာ႕ ရုိက္စ္ေမြးတဲ႕ ၁၉၅၄ မွာ လူမည္းေတြလြတ္လပ္ေရးရတာ အေတာ္ၾကာလွေပါ႕။ဒါေပမယ္႕ လူမ်ိဳးေရးစိတ္ဓါတ္ၿပင္းထန္တဲ႕ ကၽြန္စနစ္ကို လုိလားတဲ႕ လူၿဖဴေတြဟာ စစ္ၿပီးကတည္းက နည္းအမ်ိဳးမ်ိဳးနဲ႕ လူမည္းေတြကို ႏွိပ္ကြပ္လာလုိက္တာ ရိုက္စ္ကို ေမြးလုိ႕ေတာ္ေတာ္ၾကာတဲ႕အထိပါဘဲ ။အစိုးရအဖြဲ႕ထဲမွာကို လူမဲမုန္းသူေတြပါေနေတာ႕ေၾကာင့္ ဒီနွိပ္ကြပ္မွဳဟာ ႏွစ္ရာခ်ီ ၾကာေနခဲ႕တယ္ ။စစ္ၿပီးၿပီးခ်င္းကို လူၿဖဴအၾကမ္းဖက္ေတြ ေပၚလာလုိ႕ လူမည္းေတြဟာ က်ီးလန္႕စာစား ၿဖစ္ေနခဲ႕ရတယ္။

ရဲကပါ လူမဲကို ႏွိပ္ကြပ္ေနပံု

ရိုက္စ္ကို ေမြးတဲ႕ အာလာဘားမားၿပည္နယ္ဟာ ကၽြန္စနစ္ေခတ္စားခဲ႕ရာ အေမရိကန္ေတာင္ပိုင္းမွာရွိတယ္။ ရိုက္စ္တုိ႕ ဘာမင္ဟန္ၿမိဳ႕မွာလည္း လူမည္းေတြ အမ်ားၾကီးရွိေတာ႕အဲဒီႏွိပ္ကြပ္မွဳေတြကို ခါးဆီးခံခဲ႕ၾကရတယ္။ ရုိက္စ္ ၁၁ ႏွစ္အရြယ္မွာ အၾကမ္းဖက္ေတြက ရိုက္စ္တုိ႕ဘုရားေက်ာင္းေလးနားက ဘုရားေက်ာင္းၾကီးတစ္ခုကို ဒိုင္းနမုိက္နဲ႕ေဖာက္လုိ႕ လူမဲေလးေယာက္ေသတဲ႕အထဲမွာ သူ႕အတန္းေဖာ္သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ပါသြားတယ္။ ညေတြမွာ မ်က္နွာကို အုပ္ထားတဲ႕လူေတြဟာ အိမ္ေတြကို ၀င္စီး ပစၥည္းယူ လူသတ္တာေတြကိုလုပ္တယ္။

သတ္ခံထားရေသာလူမဲမ်ားအား လူစဥ္ကားရာေနရာမ်ားတြင္ထားၿခင့္ၿဖင့္ ေခ်ာက္လွန္႕စဥ္

သတ္ထားတဲ႕ လူေသအေလာင္းေတြကို လူစည္ကားရာေနရာေတြမွာ ကားစင္တင္တာတုိ႕ သစ္ပင္မွာ ခ်ိတ္ဆြဲတာတုိ႕လုပ္ၿပီး လူမဲေတြကို ေၿခာက္လွန္႕ခဲ႕တယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕မွာ လူမည္းေတြကို မလုိလားတဲ႕ ဒီမုိကရက္ေတြအာဏာရလာေတာ႕ လူမည္းေတြကို ခြဲၿခားဆက္ဆံေရး ပိုၿပင္းထန္လာခဲ႕တယ္။ အဲဒီမွာတင္ Jim Crow Law ဆိုတဲ႕ ဥပေဒေပၚလာပါေတာ႕တယ္။ အဲဒီဥပေဒအေၾကာင္းနည္းနည္း လ်ွာရွည္ပါရေစ။ဟဲဟဲ..ဖတ္လက္စနဲ႕ေတာ႕မထူးပါဘူး။ ဆက္ဖတ္လုိက္ပါေနာ္။ ဗဟုသုတေပါ့ ။



Jim Crow ဆုိတဲ႕နာမည္က Jump Jim Crow ဆိုတဲ႕ သီခ်င္းကလာတာပါ။ တုိတုိေၿပာရရင္ လူမည္းေတြကို ႏွိမ္တဲ႕သီခ်င္းေပါ့။ ဟုိးအရင္ ကၽြန္၀ါဒရွိကတည္းက လူၿဖဴလူရႊင္ေတာ္တစ္ေယာက္ကဆိုခဲ႕တဲ႕သီခ်င္းပါ။ သိၾကတဲ႕အတုိင္း Crow ဆိုတာ က်ီးကန္းမဟုတ္လား။ လူမည္းေတြကို ဆုိလုိတာေပါ့။ ဒီသီခ်င္းေပၚလာပံုကို ဘယ္သူမွအေသအခ်ာမသိေပမယ္႕ အရပ္စကားတစ္ခုကုိ ကိုးကားရရင္ေတာ႕ တစ္ခါက က်ီးကန္းေတြကို ဖမ္းခ်င္တဲ႕ လယ္သမားတစ္ေယာက္ဟာ ေရႊဥာဏ္ေတာ္စူးေရာက္စြာနဲ႕ အရက္စိမ္ထားတဲ႕ ေၿပာင္းဖူးေတြကို အိမ္ၿပင္မွာခ်ထားသတဲ႕ ။က်ီးကန္းေတြက ေၿပာင္းဖူးစားၿပီး မူးေတာ႕တာေပါ့။ မူးေတာ႕ မပ်ံႏိုင္ဘဲ ဟုိယိမ္းဒီထုိးနဲ႕ ၿဖစ္ေနခ်ိန္မွာ လယ္သမားက တင္းပုတ္နဲ႕ ထုၿပီး သတ္စားပါသတဲ႕။ မုိက္မဲတဲ႕ က်ီးကန္းေတြ ေတာင္ပံမမႏိုင္ဘဲ ေထာ႕နဲ႕ ေထာနဲ႕ ခုန္ဆြခုန္ဆြ ၿဖစ္ေနပံုကို ၿပဖုိ႕ သီခ်င္းဆိုတဲ႕သူက သီခ်င္းတစ္ပုိဒ္ၿပီးတုိင္း ခုန္ဆြခုန္ဆြလုပ္တယ္။ ဒီသီခ်င္းဟာ စစ္ၿပီးေခတ္မွာ အႏွစ္ႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္ၾကာေအာင္ ဟုန္းဟုန္းေတာက္နာမည္ၾကီးခဲ႕တယ္။ ဆုိတဲ႕သူက မ်က္နွာကို အမည္းေရာင္သုတ္ၿပီး စုတ္စုတ္ၿပတ္ၿပတ္၀တ္ထားတဲ႕ လူမည္း သူရင္းငွားတစ္ေယာက္ပံုစံဖမ္းၿပီး သီခ်င္းစာသားကိုလည္း ပညာမဲ႕ လူမည္းေတြေၿပာတဲ႕ မပီမသ သဒၵါမမွန္တဲ႕ အဂၤလိပ္စာနဲ ဆိုထားတာပါ ။အဲ..ဆက္ရရင္ ရိုက္စ္ကိုေမြးတဲ႕ အခ်ိန္မွာ အဲဒီ ဥပေဒၾကီး ရွိေနတယ္။ Jim Crow Law ရဲ႕ အဓိကရည္ရြယ္ခ်က္က လူၿဖဴၾကီးစိုးေရး ၊လူမည္းေတြကန္႕သတ္ေရး၊ လူမည္ေတြမဲေပးခြင့္မရေရးပါ။ Jim Crow Law ရဲ႕ ကန္႕သတ္ပံုကို ဥပမာေၿပာရရင္ လူမည္းနဲ႕လူၿဖဴမယူရ ၊ေဆးရံုမွာ လူမည္းေတြရွိတဲ႕ အေဆာင္ေတြဆုိ လူၿဖဴ သူနာၿပဳ မရွိေစရ ။ ၿပည္သူပိုင္ ေသာက္ေရစင္ေတြမွာ လူၿဖဴနဲ႕ လူမည္း သတ္သတ္ခြဲေသာက္ဖုိ႕ဆုိၿပီး နွစ္ေနရာခြဲထားတယ္ ။ ကားမွတ္တုိင္ေတြမွာ ေစာင့္ဖုိ႕ ေနရာကို လူၿဖဴသပ္သပ္ လူမည္း သပ္သပ္ ေပးထားတယ္ ။စားေသာက္ဆိုင္ေတြဆုိလည္း ဒီအတုိင္းဘဲ ။

သပ္သပ္စီခြဲထားေသာ ေရစင္တြင္ ေရေသာက္ေနေသာ လူမဲတစ္ဦး ။

လူၿဖဴေတြက ဆုိင္ထဲမွာ က်က်နန စားရၿပီး လူမည္းကို က်ေတာ႕ ဆိုင္နဲ႕ ခြဲထားၿပီး Colored dining room လုိ႕ကို ေရးထာတဲ႕ ကားဂုိေဒါင္သာသာ ေနရာက်ဥ္းက်ဥ္းမွာ စားေစတယ္။ ကားရထားေပၚမွာလည္း သပ္သပ္စီ ထုိင္ရတယ္ ။ ဘယ္ေလာက္မ်ားလူမဲမုန္းသလဲဆိုရင္ တစ္ခ်ိဳ႕ ေနရာေတြမွာဆုိ ေခြးနဲ႕ နီဂရိုး မ၀င္ရ လုိ႕ကို ေရးထားတယ္။

လူမဲမုန္းတီးေရးဆုိင္းဘုတ္တစ္ခု
စားေသာက္ဆုိင္တစ္ခုတြင္ လူမဲမ်ားအတြက္သပ္သပ္ခြဲထားေသာ ေနရာ

အၿဖဴနဲ႕ အမည္း ေက်ာင္းအတူ မတက္ရဘူး ။လူၿဖဴနဲ႕ လူမဲၾကားမွာ စာအုပ္ဘာညာ ငွားတာမ်ိဳးမလုပ္ရဘူး ။ လူၿဖဴကေလးက အတန္းၾကီးသြားလုိ႕ ဖတ္စာအုပ္ အေဟာင္းေလးေတြ ဟုိ လူမဲေလးးကို ေပးလုိက္ပါဦးမယ္လုိ႕ မရွည္မိေစနဲ႕ဆရာ ..မရဘူးဆုိမရဘူး ။ လူမည္းစာအုပ္လူမည္းေပးသံုး လူၿဖဴကစာအုပ္ ေပးခ်င္ရင္ လူၿဖူကိုဘဲ ေပး။ ရုပ္ရွင္ ၿပဇာတ္တို႕လည္းအတူမၾကည့္ရဘူး ။ အမ်ားသံုး တယ္လီဖုန္းေတြဆိုလည္း သပ္သပ္စီ။ လူမဲ မုတ္ဆိတ္ရိတ္သမားဟာ လူၿဖဴကို ရိတ္ေပးလုိ႕ မရဘူး။ ေသတာေတာင္ လူၿဖဴ လူမဲ အတူမၿမဳပ္ရဘူး ။ အလုပ္အကိုင္ဆုိရင္လည္း လူၿဖဴကိုသာ ဦးစားေပးတယ္ ။ လူလုိေၾကာင္း ေၾကၿငာတာကိုက White Only ဆိုတာမ်ိဳး။

လူၿဖဴေတြသြားတဲ႕ ပန္းၿခံတို႕ အပန္းေၿဖေနရာတုိ႕ကို လူမည္းေတြ မလာရဘူး။ အိမ္ခန္းတုိက္ခန္းငွားတာေတာင္ အဲဒီအေဆာက္အဦးမွာ လူၿဖဴတစ္ေယာက္ေလာက္ ငွားနွင့္ ေနနွင့္ၿပီးသား ၿဖစ္ေနတာနဲ႕ လူမည္းကို မတင္ရေတာ႕ဘူး။ အဲဒါ သေဘာေကာင္းတဲ႕ လူၿဖဴက ငွားလုိက္ပါမယ္ေလ လုိ႕ သြားမလုပ္နဲ႕ ။ လူၿဖဴေပမယ္႕ဒီဥပေဒကို မလုိက္နာရင္ အနည္းဆံုး ဒဏ္ေငြ နဲ႕ ကံမေကာင္းရင္ ေထာင္က်ဘဲ ။ကဲ...အဲလိုေနရာမွာ လူၿဖစ္လာရတဲ႕ ရိုက္စ္ရဲ႕ဘ၀ကို လြယ္တယ္လုိ႕ေတာ႕ဆုိလုိ႕မရဘူး မဟုတ္လား။ ဒါေၾကာင္႕ ရိုက္စ္က ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီးၿဖစ္လာတဲ႕အခါ ေၿပာတဲ႕ မိန္႕ခြန္းတစ္ခုမွာ

'' When America's founding fathers said '' we the people '' , they didn't mean me. ''

အေမရိကန္ႏိုင္ငံကို တည္ေထာင္ခဲ႕တဲ႕ေခါင္းေဆာင္ၾကီးေတြက '' တုိ႕ၿပည္သူေတြ'' လုိ႕ ဆိုတဲ႕စကားဟာ က်မကိုေတာ႕ မရည္မရြယ္ခဲ႕ပါဘူး လုိ႕ ေၿပာဖူးပါတယ္ ။( ၀မ္းနည္းဒယ္..ဟင့္..ဒကယ္ေၿပာတာ )

မဲမ်ားအတြက္ကန္႕သတ္ထားေသာေနရာတြင္ လူမဲတစ္ဦး ကားေစာင့္စဥ္

သမီးကို အႏွိမ္ခံမၿဖစ္ေစလုိတဲ႕ ရိုက္စ္မိဖေတြဟာ ရိုက္စ္ကို အတတ္ႏိုင္ဆံုး အိမ္ပစၥည္းေတြကို သံုးေစခဲ႕တယ္။ လူၿဖူလူမဲခြဲသံုးရတဲ႕ အမ်ားသံုးေနရာက ပစၥည္းေတြကို မသံုးေစခဲ႕ဘူး။ တစ္ခါက ရိုက္စ္နဲ႕ သူအေမဟာ အက်ီၤဆုိင္တစ္ဆုိင္မွာ အက်ၤီ၀ယ္ေတာ႕ ဆုိင္ကစာေရးမက ရိုက္စ္ကို လူမည္းေတြအတြက္ထားတဲ႕ အစမ္း၀တ္ခန္းကို သြားခုိင္းတယ္။ ရိုက္စ္အေမဟာ ဆုိင္စာေရးမကို အတုိက္အခံေၿပာၿပီးေတာ႕ကို သမီးကို လူၿဖဴအတြက္ထားတဲ႕ အခန္းကို သြားေစခဲ႕တယ္။ ရိုက္စ္အေဖဟာ ရိုက္စ္ကို အိမ္ၿဖဴေတာ္ေရွ႕ကို ေခၚသြားၿပီး '' သမီး ၊ အခုအခ်ိန္မွာသမီးဟာ မုိးေမ်ွာ္တုိက္ေပၚတက္ၿပီး လူၿဖဴေတြနဲ႕ ဟမ္ဘာဂါ အတူစားလုိ႕ရခ်င္မွရမယ္။ ဒါေပမယ္႕ အေမရိကန္သမၼတေတာ႕ ၿဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္ '' လုိ႕ ေၿပာဖူးတယ္။ ဒီစကားကို ရုိက္စ္နားလည္ထားလုိက္တာကေတာ႕ သူဟာ သူမ်ားထက္ ႏွစ္ဆပိုေတာ္ေနမွ ၿဖစ္မယ္ ဆိုတာပါဘဲ။

ငယ္စဥ္က အိမ္ၿဖဴေတာ္ေရွ႕မွာ

အသက္ ၃ ႏွစ္မွာ ရိုက္စ္ဟာ စႏၵရားတီးတာရယ္ ၊ ဘဲေလးကတာရယ္ ၊ ေရခဲၿပင္ေပၚမွ အလွၿပ စကိတ္စီးတာရယ္၊ ၿပင္သစ္စာရယ္ကို သင္ယူခဲ႕တယ္။ အသက္ ၅ ႏွစ္မွာ သူ႕အေမနဲ႕လုိက္ၿပီး ဘုရားေက်ာင္းမွာ စႏၵရား၀င္တီးေနပါၿပီ။

သံုးႏွစ္အရြယ္ ဘဲေလးအက သင္ေနတဲ႕ရိုက္စ္

စႏၵရားဆရာမၿဖစ္တဲ႕ သူ႕အေမေၾကာင္႕ငယ္ငယ္ကတည္းက ဂီတနဲ႕အကၽြမ္း၀င္ၿပီး အခုအခ်ိန္ထိ စႏၵရားကို အၿမတ္တနိုးတီးဆဲပါဘဲ။ ရိုက္ ၁၀ နွစ္ေလာက္မွာ သူ႕အေမကို '' စႏၵရားမတီးခ်င္ေတာ႕ဘူး အေမရယ္'' လို႕ ေၿပာဖူးသတဲ႕။ ဒီေတာ႕ သူ႕အေမက '' သမီးက စႏၵရားမတီးေတာ႕ဘူး လုိ႕ ေၿပာႏိုင္ရေလာက္ေအာင္ စႏၵရားကို ကၽြမ္းက်င္ေနၿပီးလား ၊အဲဒီလုိ ေၿပာနိုင္ေလာက္ေအာင္ အသက္အရြယ္ကို ေရာက္ၿပီးလား '' လို႕ ေၿပာၿပီး အတင္းဆက္သင္ခုိင္းပါတယ္။ ဒီလုိနဲ႕ ဆက္သင္လုိက္တာ ခုဆို ကမၻာေက်ာ္ ဂီတပညာရွင္ေတြနဲ႕တြဲၿပီး ေဖ်ာ္ေၿဖမွဳေတြ မ်ားစြားလုပ္ႏိုင္ခဲ႕တယ္။ အဂၤလန္ဘုရင္မၾကီးရဲ႕ နန္းေတာ္မွာေတာင္ တီးၿပႏိုင္ခဲ႕တယ္။ ဒါနဲ႕ ကြန္ဒိုလီဇာ ဆိုတဲ႕နာမည္ကလည္း con dolcezza ဆိုတဲ႕ အီတလီ ဂီတစကားတစ္ခုလာတာပါ ။ con ဆိုတာ အီတလီဘာသာမွာ ႏွင့္ (with) လုိ႕ အဓိပၸါယ္ရၿပီး dolcezza ကေတာ႕ ခ်ိဳသာႏူညံ႕ၿခင္း( sweetness ) လုိ႕ ဆိုလုိပါတယ္။

ကမၻာ႕အေတာ္ဆံုး တေယာပညာရွင္ ရိုရို္မ ႏွင့္ ။

ဒီလုိနဲ႕ ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ေလးဟာ အသက္ ၁၅ ႏွစ္မွာ ဒန္ဗာ ၿမိဳ႕က တကၠသိုလ္ကို ေခ်ာေခ်ာေမာေမာနဲ႕ေရာက္လာပါေတာ႕တယ္။ ဒါေပမယ္႕ မၾကာခင္မွာဘဲ သူ႕အေမရဲ႕ ကင္ဆာ သတင္းဆိုးကို ၾကားရပါေတာ႕တယ္။ ရိုက္စ္ အေမဟာ ေနာက္ထပ္ ၁၅ ႏွစ္ အသက္ရွင္ေနထုိင္သြားႏိုင္ခဲ႕ေပမယ္႕ ရိုက္စ္ဟာ အဲဒီအခ်ိန္ေတြမွာ ေန႕တုိင္းေန႕တုိင္း သူ႕အေမကို ပူပန္ၿပီးေနခဲ႕ရတယ္။ အစကေတာ႕ ဒန္ဗာတကၠသိုလ္မွာ ရိုက္စ္ဟာ ငယ္ငယ္ကတည္းက တစိုက္မတ္မတ္တီးခဲ႕တဲ႕ စႏၵရားပညာနဲ႕ ဘြဲ႕ယူမလုိ႕ဘဲ။ ဒါေပမယ္႕ တစ္ေန႕မွာ ကမၻာ႕အဆင့္ ၿပိဳင္ပြဲတစ္ခုမွာ စႏၵရားကို တဖက္ကမ္းခပ္ တီးေနတဲ႕ ၁၁ အရြယ္ကေလးတစ္ေယာက္ဟာ ရိုက္စ္ရဲ႕ အေတြးေတြကို ေၿပာင္းလဲပစ္ေစခဲ႕ပါတယ္။ အဲဒီကေလးဟာ စႏၵရားပညာမွာ ရိုက္စ္ တစ္ႏွစ္လံုး သင္ခဲ႕ရတာကို တစ္ခါၾကားရံုနဲ႕ တီးၿပနိုင္တာကိုေတြ႕ေတာ႕ ရိုက္စ္ဟာ အေတာ္ေလး ေလသြားတယ္။ သူေတာ္တယ္ဆိုတာ ပါရမီရွိတဲ႕သူနဲ႕ယွဥ္ရင္ ဘာမွမဟုတ္ပါလားလုိ႕ ေပါက္သြားသတဲ႕။ဒီေတာ႕ စႏၵရားနဲ႕ ဘ၀အသက္ေမြး၀မ္းေၾကာင္းလုပ္ဖုိ႕ အေရးကို စြန္႕လႊတ္လုိက္ပါေတာ႕တယ္။ တကၠသိုလ္ေမဂ်ာကို စႏၵရားကေန နိုင္ငံေရးသိပၸံ ေၿပာင္းေတာ႕မယ္ဆိုေတာ႕သူ႕အေမနဲ႕အေဖဟာ အေတာ္ေလး စိတ္ဆင္းရဲသြားတယ္။ သူ႕အေဖက '' သမီးရယ္၊ လူမဲေတြ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံ ပညာနဲ႕ဘယ္ေလာက္မ်ား အလုပ္ၿဖစ္မွာလဲ '' လုိ႕တားစကားဆိုေတာ႕ ရိုက္စ္က '' ဂီတနဲ႕လည္း အလုပ္ၿဖစ္မယ္မထင္ပါဘူး အေဖ '' လုိ႕ၿပန္ေၿပာၿပီး ေမဂ်ာကို ေၿပာင္းၿဖစ္ေအာင္ေၿပာင္းလိုက္ပါတယ္။
ဒါလုိေၿပာင္းလုိက္တာဟာ ေနာက္ပိုင္းမွာ ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ နိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီးၿဖစ္လာဖို႕လမ္းစပါဘဲ။ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံဘာသာမွာ ရိုက္စ္ရဲ႕ ဆရာက ဂ်ဴးလူမ်ိဳး ဂ်ိဴးဇက္ ေကာ္ဘယ္ Jorsef Korbel ပါဘဲ။ ဂ်ိဳးဇက္ဟာ နာဇီေတြနဲ႕ ကြန္ၿမဴနစ္ေတြရဲ႕ရန္ေၾကာင့္ ထြက္ေၿပးလာရတဲ႕ ခ်က္ Czech ႏိုင္ငံသား သံတမန္ေဟာင္းၿဖစ္ၿပီး အေမရိကန္မွာ ႏိုင္ငံေရးခိုလံွဳေနသူပါ။ ဂ်ိဳးဇက္ရဲ႕သမီးက ေနာက္ပို္င္းမွာ နိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီးၿဖစ္လာမယ္႕ မယ္ဒလင္ေအာဘရိုက္ Madeleine Albright ပါဘဲ။ ၿမန္မာ႕အေရးကို အၿမဲတမ္း အားေပးကူညီခဲ႕သူၿဖစ္ၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကိုလည္း အရမ္းခင္မင္ေလးစားသူၿဖစ္ပါတယ္။ ဂ်ိဳးဇက္တို႕ ဂ်ဴးမိသားစုတစ္ခုလံုးဟာ ရိုက္စ္နဲ႕ အရမ္းခင္မင္ခဲ႕ၿပီး ဂ်ိဳးဇက္ဟာ ရိုက္စ္ရဲ႕ လမ္းၿပသူ mentor တစ္ေယာက္ၿဖစ္လာခဲ႕ပါတယ္။မယ္ဒလင္ေအာဘရိုက္နဲ႕ ရိုက္စ္တုိ႕ႏွစ္ေယာက္ဟာ အတန္းထဲမွာ အေတာ္ဆံုးေက်ာင္းသားေတြ ၿဖစ္ခဲ႕ပါတယ္။ ( မယ္ဒလင္ေအာဘရိုက္ဟာ သူနိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး မၿဖစ္ခင္ တစ္ႏွစ္အလုိ ၁၉၉၅ မွာၿမန္မာၿပည္ကိုလာၿပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႕ ေတြ႕ခဲ႕ဖူးတယ္ )

ၿမန္မာ႕အေရးကို အၿမဲအားေပးခဲ႕ေသာ မယ္ဒလင္ေအာဘရိုက္ ၁၉၉၅ တြင္ ၿမန္မာၿပည္သို႕လာစဥ္ေဒၚစုနဲ႕ေတြ႕

အသက္ ၁၉ နွစ္မွာ ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ ဂုဏ္ထူးေတြ တစ္သီၾကီးနဲ႕ ဘြဲ႕ရၿပီး Notre Dame တကၠသိုလ္မွာ မာစတာဘြဲ႕ကို တက္ပါတယ္။ သူဟာ အဲဒီကတည္းက ဆုိဗီယက္အေရးကၽြမ္းက်င္သူၿဖစ္ဖုိ႕ လမ္းေပၚေရာက္ေနပါၿပီ။( အဲဒီတုန္းက ရုရွားႏိုင္ငံဟာ မၿပိဳကြဲေသးဘဲ ဆိုဗီယက္ႏိုင္ငံအၿဖစ္နဲ႕ ရွိေနတုန္းပါ )။ ရိုက္စ္ဟာ ရုရွားနဲ႕ပတ္သက္သမ်ွကို အရူးအမူး စိတ္၀င္စားသူၿဖစ္တယ္။ သူစီးတဲ႕ ကားကိုေတာင္ ရုရွားႏိုင္ငံေရးသမားတစ္ေယာက္ရဲ႕ နာမည္ Boris လုိ႕ေပးထားပါတယ္။ မာစတာဘြဲ႕ရအၿပီးမွာ ဒန္ဗာတကၠသိုလ္ကို ၿပန္လာၿပီး ပါရဂူဘြဲ႕ကုိယူတယ္။ ဒီေနာက္ အသက္ ၂၆ ႏွစ္မွာ နာမည္ၾကီးတကၠသိုလ္တစ္ခုၿဖစ္တဲ႕ စတန္းဖုိ႕ဒ္ Standford မွာ လက္ေထာက္ကထိက ၿဖစ္လာပါတယ္။

ငယ္ရြယ္တဲ႕ထက္ၿမက္တဲ႕ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ လူတုိင္းရဲ႕အာရံုကို ဖမ္းစားႏိုင္ခဲ႕တယ္။ အဲမွာ စေတြ႕တာဘဲ။ Bush ရဲ႕အေဖ Bush ၾကီးနဲ႕ေလ။ ( သမၼတ George W .Bush ဟာ အေမရိကန္ရဲ႕ ၄၃ ေယာက္ေၿမာက္ သမၼတ ၿဖစ္သလို သူ႕ အေဖ George H.W Bush ကလည္း ၄၁ ေယာက္ေၿမာက္ သမၼတ ၿဖစ္တယ္။ သားအဖ ႏွစ္ေယာက္ရဲ႕နာမည္မ်ား မွည္႕စရာရွားလုိ႕ေနာ္။ H ကေလးဘဲကြဲတယ္။ မ်က္စိလည္စရာ )။ အေဖ Bush ၾကီးလက္ထက္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ လံုၿခံဳေရး အၾကံေပးၿဖစ္လာတာက Brent Scowcroft ဆိုသူပါ။ သူဟာ ၁၉၈၇ မွာ တကၠသိုလ္ ကြန္းဖရန္႕စ္ တစ္ခုမွာ ရိုက္စ္ကို မ်က္စိက်သြားပါတယ္။ ဒီမဲမဲသဲသဲ ထက္ထက္ၿမက္ၿမက္နဲ႕ ဆိုဗီယက္အေၾကာင္းကို ဖင္ၿပန္ေခါင္းၿပန္သိသူေလးဟာ ဘူေလးလဲေပါ့ ။ ဒီလုိနဲ႕အဲဒီလူၾကီးေကာင္းမွဳနဲ႕ ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ အေဖဘုရွ္ ၾကီးရဲ႕ အစိုးရအဖြဲ႕ထဲမွာ ဆိုဗီယက္ကၽြမ္းက်င္သူရာထူးကို တန္းရသြားပါတယ္။ ဆိုဗီယက္ႏိုင္ငံၾကီး ၿပိဳကြဲခ်ိန္မွာ ဘုရွ္ၾကီးေဘးကေန အၾကံေပးကူညီခဲ႕တယ္။ အဲဒီကေန ေဖေဖ ဘုရွ္ၾကီးက ရိုက္စ္ကို သားသားဘုရွ္ကေလးနဲ႕ မိတ္ဆက္ေပးၿပီး သူ႕သားကို ဆိုဗီယက္အေၾကာင္းကို သင္ေပးခုိင္းပါသတဲ႕။ဒီလုိနဲ႕ ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ ဘုရွ္တုိ႕မိသားစုရဲ႕ အေၿမွာက္စားခံဘ၀ကိုေရာက္လာပါေတာ႕တယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ သားဘုရွ္ သမၼတၿဖစ္ေတာ႕ ရိုက္စ္အေၾကာင္းေၿပာတုိင္း က်ေနာ္႕ကို ရွရွားနဲ႕ပတ္သက္တာ အကုန္သင္ေပးခဲ႕သူ လုိ႕ အၿမဲေၿပာေလ႕ရွိပါသတဲ႕ ။ဒီလုိနဲ႕ ''တားတားရဲ႕ ခ်ာမ '' ရိုက္စ္လည္း တားတားရဲ႕ သမၼတ ပထမသက္တမ္းမွာ ႏိုင္ငံေတာ္ လံုၿခံဳေရး အၾကံေပး ၿဖစ္လာၿပီး ဒုတိယသက္တမ္းမွာေတာ႕ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ ၆၆ ေယာက္ေၿမာက္ ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး ၿဖစ္လာပါေတာ႕တယ္။ ( မွတ္ခ်က္။ ၆၄ ေယာက္ေၿမာက္မွာ ရိုက္စ္၏ သူငယ္ခ်င္းလည္း ၿဖစ္ ရိုက္စ္ဆရာ၏ သမီးၿဖစ္သူ မယ္ဒလင္ေအာဘရိုက္ ၊ ၆၅ ေယာက္မွာ ရိုက္စ္ကဲ႕သုိ႕ လူမဲၿဖစ္သူ Colin Powell နဲ႕ ယခု ဟီလာရီ ကလင္တန္ကေတာ႕ ၆၇ ေယာက္ေၿမာက္ ၿဖစ္သည္။ ).

အေမရိကန္စစ္သည္ေတာ္မ်ားနဲ႕ ရိုက္စ္ အီရတ္မွာ

credit

credit By Spring Flower(FB)